CNQP&KT - Trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Quân đội ta đã thực hiện tốt chức năng "đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất". Trong đó, các doanh nghiệp quân đội giữ vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện giúp dân giảm nghèo bền vững, góp phần ổn định và cải thiện đời sống đồng bào trên các địa bàn chiến lược, tạo thế đứng vững chắc trong thế trận quốc phòng - an ninh của quốc gia.

Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, ông cha ta đã kết hợp hài hòa giữa bảo vệ Tổ quốc với xây dựng, sản xuất, bảo đảm hậu cần phục vụ nhu cầu chiến đấu dưới nhiều hình thức vô cùng phong phú và sáng tạo. Thời phong kiến, các triều đại Đinh, Lý, Trần, Lê Sơ đã sớm lựa chọn và phát huy hiệu quả chính sách "ngụ binh ư nông" khi gắn xây dựng quân đội với sản xuất. Kế thừa và phát triển chính sách ưu việt đó, trong thời chiến cũng như thời bình, nhiệm vụ chiến đấu và lao động sản xuất, xây dựng và phát triển kinh tế luôn được Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, xác định là nhiệm vụ chiến lược trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Để Quân đội thực hiện tốt chức năng "đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất", thời gian qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quan trọng nhằm tổ chức Quân đội theo hướng tinh, gọn, mạnh; sắp xếp các doanh nghiệp quân đội (DNQĐ) tinh, gọn, hoạt động hiệu quả, tiêu biểu như: Nghị quyết số 05/NQ-TW ngày 17/1/2022 của Bộ Chính trị về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021- 2030 và những năm tiếp theo; Quyết định số 360/QĐ-TTg ngày 17/3/2000 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án: "Cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước giai đoạn 2021-2025"; Quyết định số 66/QĐTTg ngày 21/6/2024 của Thủ tướng Chính phủ về sắp xếp lại các doanh nghiệp quân đội giai đoạn 2021-2025. Nghị quyết số 230-NQ/QUTW ngày 2/4/2022 của Quân ủy Trung ương về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021-2030 và những năm tiếp theo; Nghị quyết số 820-NQ/ QUTW ngày 17/12/2021 của Quân ủy Trung ương về lãnh đạo nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp quốc phòng của Quân đội đến năm 2030...

Thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 khóa IX về tiếp tục sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước; từ năm 2001 đến nay, Bộ Quốc phòng thực hiện 6 đề án về tổ chức, sắp xếp lại các DNQĐ và đã đạt được những kết quả quan trọng. Theo đó, tổ chức lại các DNQĐ phù hợp với yêu cầu đổi mới, phát triển doanh nghiệp nhà nước theo nghị quyết của Đảng qua từng thời kỳ, phục vụ tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Sau sắp xếp đã giảm từ 300 DNQĐ trước năm 2000, đến năm 2024 còn lại 83 doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thuộc Bộ Quốc phòng và 20 công ty cổ phần có vốn nhà nước do Bộ Quốc phòng quản lý. Các doanh nghiệp cơ bản đang thực hiện tốt việc sản xuất, kinh doanh và có lãi, tổng doanh thu năm 2023 đạt 383.460 tỷ đồng; lợi nhuận trước thuế đạt 77.993 tỷ đồng; đóng góp vào ngân sách nhà nước 56.778 tỷ đồng; tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người lao động (thu nhập bình quân đạt 19,43 triệu đồng/người/ tháng, không tính ngân hàng TMCP Quân đội và khối doanh nghiệp cổ phần). Các doanh nghiệp được sắp xếp lại tập trung vào một số ngành, lĩnh vực, địa bàn then chốt, quan trọng mà Nhà nước cần nắm giữ; góp phần cùng các doanh nghiệp nhà nước và kinh tế nhà nước thực hiện vai trò chủ đạo, ổn định và phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội và thực hiện nhiệm vụ quốc phòng - an ninh.

Nhiều DNQĐ đã xây dựng được thương hiệu mạnh, giữ vị trí đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, góp phần khẳng định vị thế trong sự phát triển chung của đất nước, nổi bật như: Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel), một trong những doanh nghiệp đứng đầu về doanh thu, lợi nhuận, nộp ngân sách. Các doanh nghiệp khối bảo đảm, sản xuất, sửa chữa vũ khí, trang bị kỹ thuật của Tổng cục Công nghiệp quốc phòng và các quân binh chủng đã thực hiện tốt nhiệm vụ nghiên cứu, phát triển các sản phẩm mới; làm chủ công nghệ và cải tiến, hiện đại hóa được nhiều chủng loại vũ khí, trang bị; trong đó, bao gồm cả vũ khí, khí tài công nghệ cao, có ý nghĩa chiến lược; qua đó, góp phần quan trọng nâng cao tiềm lực quân sự, quốc phòng, sức mạnh chiến đấu của Quân đội. Các doanh nghiệp đóng quân trên địa bàn chiến lược đã phát huy tốt hiệu quả trong việc tăng cường, củng cố thế trận quốc phòng - an ninh; thế trận lòng dân ngày càng vững chắc, góp phần hỗ trợ nhân dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới theo chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Nhiều DNQĐ đã xây dựng được thương hiệu mạnh, giữ vị trí đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, góp phần khẳng định vị thế trong sự phát triển chung của đất nước.

Bên cạnh đó, các DNQĐ đã phát huy tốt vai trò là lực lượng nòng cốt, tham gia thi công các công trình trọng điểm quốc gia, một số doanh nghiệp hoàn thành tốt nhiệm vụ, vượt tiến độ được Thủ tướng Chính phủ, Thủ trưởng Bộ Quốc phòng biểu dương, như: Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn, Tổng công ty Xây dựng công trình Hàng không ACC... Một số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đặc thù, như Tổng công ty Trực thăng Việt Nam đã làm tốt nhiệm vụ bay chuyên cơ, đảm bảo chi viện hậu cần kỹ thuật, cứu hộ, cứu nạn, khắc phục hậu quả bão lụt, các nhiệm vụ huấn luyện dự bị động viên, dân quân tự vệ và các nhiệm vụ quân sự, quốc phòng...

Nhìn chung, những năm qua, mặc dù các DNQĐ phải trải qua nhiều khó khăn, thách thức; song với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Đảng, Nhà nước, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng ban hành nhiều chủ trương, giải pháp đúng đắn; cấp ủy, chỉ huy các cấp, cán bộ, công nhân viên, người lao động của các doanh nghiệp đã phát huy ý thức trách nhiệm, đoàn kết, nỗ lực hoàn thành các chỉ tiêu hằng năm; góp phần quan trọng để nâng cao tiềm lực quân sự, quốc phòng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, như: Việc sắp xếp, cơ cấu lại DNQĐ chưa thực sự toàn diện, thực chất; hiệu quả hoạt động chưa tương xứng với nguồn lực đầu tư; trong đó, có doanh nghiệp tồn đọng tài chính rất lớn; hoạt động sản xuất, kinh doanh của một số công ty cổ phần có vốn góp của nhà nước không hiệu quả; việc chuyển đổi số, đổi mới trang - thiết bị, công nghệ còn chậm; năng lực nghiên cứu, thiết kế, sản xuất, nội địa hóa sản phẩm vũ khí mới, công nghệ cao chưa phát huy hiệu quả...

Trong thời gian tới, các DNQĐ cần có những giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động và khẳng định được vị thế quan trọng trong góp phần nâng cao tiềm lực quân sự, quốc phòng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, cụ thể như sau:

Thứ nhất, tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm chủ trương của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về tổ chức, sắp xếp lại các DNQĐ; về đẩy mạnh kết hợp quốc phòng với kinh tế, kinh tế với quốc phòng, cũng như các quy định của pháp luật về hoạt động doanh nghiệp, đầu tư, đấu thầu… Tích cực nghiên cứu, cụ thể hóa chủ trương của cấp trên bằng các nhiệm vụ, giải pháp đột phá, nâng cao hiệu quả hoạt động của các DNQĐ.

Trải qua muôn vàn khó khăn, thử thách, các DNQĐ đã không ngừng lớn mạnh, khẳng định được bản lĩnh, ý chí và uy tín, thương hiệu, phát huy tốt phẩm chất "Bội đội Cụ Hồ".

Thứ hai, tăng cường giáo dục truyền thống, giá trị thương hiệu, uy tín của các DNQĐ trong thực hiện chức năng: "đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất". Trong đó, tập trung đổi mới phương pháp giáo dục, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên, công nhân viên đối với nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng của Quân đội. Qua đó, giúp nhận thức đúng đắn trách nhiệm, vai trò của việc tham gia lao động sản xuất và xây dựng kinh tế là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, có ý nghĩa chiến lược lâu dài của Quân đội ta; là trách nhiệm chính trị của các cấp, các ngành, của mọi cán bộ, chiến sĩ, phấn đấu xây dựng đội quân hùng mạnh trong lao động sản xuất.

Thứ ba, tiếp tục xây dựng các tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, phát huy dân chủ, xây dựng mối đoàn kết, thống nhất trong doanh nghiệp. Tập trung xây dựng đội ngũ doanh nhân, người đứng đầu đơn vị, doanh nghiệp nêu cao tinh thần dám nghĩ, dám làm, tư duy đổi mới sáng tạo, có tinh thần dân tộc, văn hóa kinh doanh, có trách nhiệm xã hội cao, có phẩm chất đạo đức tốt, năng lực trình độ toàn diện đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế của Quân đội trong tình hình mới.

Thứ tư, sắp xếp, tái cơ cấu lại các DNQĐ bảo đảm tinh, gọn, hiệu quả; giải quyết dứt điểm tình trạng đầu tư phân tán, dàn trải, ngoài ngành và lĩnh vực kinh doanh chính; kiên quyết xử lý cơ bản, dứt điểm tồn đọng tài chính… Chú trọng đầu tư phát triển công nghiệp quốc phòng trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia theo tinh thần Nghị quyết số 08-NQ/ TW ngày 26/1/2022 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Tích cực nghiên cứu, áp dụng phương thức quản trị hiện đại, tập trung phát triển các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh, ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ cao, có giá trị kinh tế tham gia vào mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu...

Có thể khẳng định, trải qua muôn vàn khó khăn, thử thách, các DNQĐ đã không ngừng lớn mạnh, khẳng định được bản lĩnh, ý chí và uy tín, thương hiệu, phát huy tốt phẩm chất "Bội đội Cụ Hồ", sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, đóng góp quan trọng vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đại tá, TS. PHAN THỊ HOÀI VÂN

Phó Tham mưu trưởng Tổng cục CNQP