CNQP&KT - Đối với Nhà máy Z181, thương hiệu "Điện tử Sao Mai" được định danh từ rất sớm, bởi ngay sau khi thành lập (15/9/1979), đơn vị đã được giao nhiệm vụ sản xuất linh kiện bán dẫn xuất khẩu sang Tiệp Khắc. 45 năm qua, Nhà máy Z181 (tên doanh nghiệp là Công ty TNHH Một thành viên Điện tử Sao Mai) đã vượt qua rất nhiều khó khăn để giữ cho "Sao Mai" luôn tỏa sáng.

Nhân dịp kỷ niệm 45 năm Ngày truyền thống Nhà máy Z181 (15/9/1979-15/9/2024), phóng viên Tạp chí Công nghiệp quốc phòng và Kinh tế đã có cuộc "Gặp gỡ - Đối thoại" với Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên, Giám đốc Nhà máy, để làm sáng rõ hơn hành trình vượt khó đi lên, cũng như định hướng phát triển trong thời kỳ mới.

HỘI TỤ GIÁ TRỊ TRUYỀN THỐNG

Phóng viên (PV): Trước khi vào chủ đề chính, tôi xin phép "ngược dòng thời gian" với câu hỏi đồng chí có nhớ cảm xúc khi "trở lại mái nhà xưa" - ngày mà đồng chí nhậm chức Giám đốc Nhà máy Z181?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Cảm ơn nhà báo đã đặt câu hỏi gợi nhớ quá khứ! Bởi mới đó mà tôi đã "ngồi ghế nóng" được hơn 6 năm (Cười). Nhưng dù thời gian có lùi xa thì tôi vẫn nhớ như in cảm giác bồi hồi xúc động và cũng đôi phần "căng thẳng" khi là "người Z181" chuyển đi rồi lại được quay trở về điều hành Nhà máy (Đại tá Đỗ Cao Kiên từng công tác tại Xí nghiệp Trang thiết bị công trình, Nhà máy Z181 - PV). Đến nay, ngẫm ra, áp lực đã trở thành động lực để tôi cùng tập thể Z181 vượt khó vươn lên.

PV: Lật giở lịch sử Z181 có thể thấy, Nhà máy đã phải trải qua rất nhiều giai đoạn thăng trầm trong hành trình xây dựng và phát triển, thưa đồng chí?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Đúng vậy! Nhà máy Z181 từ ngày thành lập đến nay đã trải qua 3 giai đoạn với nhiều tên gọi khác nhau và những thuận lợi, khó khăn đan xen. Thậm chí có thời kỳ Z181 phải đối mặt với nhiều thách thức tưởng không thể vượt qua. Có câu "lửa thử vàng, gian nan thử sức", Z181 đã bền bỉ vươn lên để khẳng định thương hiệu. Tôi tin rằng, các thế hệ cán bộ, công nhân viên, người lao động Z181 đều tự hào và tôn vinh những giá trị truyền thống của Nhà máy trong suốt 45 năm qua.

PV: Vậy đâu là những dấu ấn - sự kiện vẫn được Z181 nhắc nhớ, thưa đồng chí?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Trước hết, là ngày khai sinh Nhà máy. Vào ngày 15/9/1979, Hội đồng Chính phủ đã ra Quyết định số 329/CP thành lập Xí nghiệp Điện tử trực thuộc Tổng cục Kỹ thuật/Bộ Quốc phòng, là một đơn vị tham gia trong Liên hiệp các xí nghiệp điện tử của Nhà nước, chuyên sản xuất các linh kiện (bóng bán dẫn, diod…). Cùng ngày, Bộ Quốc phòng ban hành Quyết định số 920/QĐ-QP tách Xưởng V76 sản xuất bóng bán dẫn thuộc Viện Kỹ thuật Quân sự, Tổng cục Kỹ thuật, thành Nhà máy sản xuất bóng bán dẫn và các linh kiện, lấy phiên hiệu là "Nhà máy Z181". Đây là nhà máy đầu tiên của Việt Nam nghiên cứu, sản xuất vật liệu và linh kiện bán dẫn. Giai đoạn 10 năm đầu thành lập, Xí nghiệp Điện tử - Nhà máy Z181 đã vượt qua nhiều khó khăn để thực hiện cả hai nhiệm vụ: nghiên cứu, sản xuất các linh kiện và vật liệu bán dẫn, cùng với vật liệu gốm áp điện và thiết bị điện tử phục vụ quốc phòng và kinh tế; đồng thời tham gia bảo đảm vũ khí, trang bị kỹ thuật cho Quân đội chiến đấu bảo vệ biên giới của Tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế và góp phần xây dựng đất nước. Hàng loạt sản phẩm công nghệ cao của Nhà máy đã ra đời trong giai đoạn này, như: bóng bán dẫn KC, diod, gốm áp điện… phục vụ quốc phòng và kinh tế dân sinh và được xuất khẩu sang Tiệp Khắc, đem lại nguồn thu ngoại tệ đáng kể cho đất nước.

PV: Vậy tên Sao Mai được định danh cho Z181 từ khi nào, thưa đồng chí?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Thực hiện Quyết định số 293/QĐ-QP ngày 16/10/1989 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về việc tổ chức Liên hiệp Khoa học sản xuất bán dẫn Sao Mai thuộc Tổng cục Công nghiệp quốc phòng và Kinh tế trên cơ sở tổ chức và sắp xếp lại Nhà máy bán dẫn Z181. Sau khi kiện toàn tổ chức lực lượng, đơn vị đã tích cực đầu tư xây dựng, củng cố, nâng cấp các dây chuyền lắp ráp thiết bị điện tử, bổ sung dây chuyền gốm áp điện và mở thêm các mặt hàng, như: máy thu thanh - ghi âm, chấn lưu điện tử, các thiết bị bảo vệ phục vụ kinh tế dân sinh; đồng thời đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng điện tử, siêu âm áp điện phục vụ quốc phòng. Trong giai đoạn 1989-1996, Liên hiệp khoa học sản xuất bán dẫn Sao Mai gặt hái khá nhiều thành công. Đây là cơ sở để rèn luyện, nâng cao trình độ mọi mặt của cán bộ, công nhân kỹ thuật, giữ gìn và xây dựng đội ngũ chuyên gia kỹ thuật là lực lượng chủ chốt thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, phát triển các sản phẩm quốc phòng, khẳng định thương hiệu Z181 - Sao Mai trong ngành điện tử Việt Nam.

Tiếp đó, ngày 18/4/1996, Liên hiệp khoa học sản xuất bán dẫn Sao Mai được tổ chức và sắp xếp lại thành Công ty Điện tử Sao Mai, với định hướng nghiên cứu phát triển các sản phẩm điện tử phục vụ cho quốc phòng, như: vật liệu và linh kiện gốm áp điện, gốm siêu âm, gốm liên lạc thủy âm; các cụm điện tử của hệ thống điều khiển; cung cấp nguyên vật liệu, các chi tiết, cấu kiện, dịch vụ phụ trợ sản xuất công nghiệp điện tử, tin học, truyền thông, xây lắp đường dây và trạm nguồn…

Một dấu mốc cũng rất quan trọng, đó là ngày 31/3/2010, Bộ Quốc phòng ban hành Quyết định số 937/QĐ-BQP chuyển Công ty Điện tử Sao Mai thành Công ty TNHH Một thành viên Điện tử Sao Mai, phiên hiệu quân sự là Nhà máy Z181. Đây là cơ hội mới để Nhà máy tiếp tục phát triển, hội nhập sâu rộng hơn vào nền kinh tế quốc gia và quốc tế.

PV: Từ những điều đồng chí chia sẻ, tôi hiểu rằng, Z181 đã phải trải qua nhiều khó khăn thử thách và chính tinh thần năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của cán bộ, công nhân viên, người lao động Z181 mới giữ được ánh sáng "Sao Mai", thưa đồng chí?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Chắc chắn rồi! Chúng tôi tự hào vì trải qua 45 năm, các thế hệ cán bộ, công nhân viên, người lao động Z181 đã góp phần xây đắp nên truyền thống vẻ vang của Nhà máy, đó là truyền thống đoàn kết, thống nhất, ý chí tự lực, tự cường, dựa vào sức mình là chính; truyền thống lao động sáng tạo, vượt qua mọi khó khăn để xây dựng và phát triển Nhà máy.

VỮNG BƯỚC ĐI LÊN

PV: So với một số doanh nghiệp quốc phòng, Z181 "thành danh" khá sớm, nhưng hiện tại, đơn vị lại không thuộc đội hình mạnh của Tổng cục công nghiệp quốc phòng ( CNQP). Đồng chí có suy nghĩ gì về việc này?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Tôi cho rằng, có rất nhiều yếu tố chi phối đến sự phát triển của Z181. Ví dụ như: mặt bằng nhà xưởng, máy móc thiết bị, công nghệ, nhân lực… Nhưng điều quan trọng nhất đó là chúng tôi luôn kiên định mục tiêu phát triển và nỗ lực hết sức để đạt được mục tiêu đã đề ra. Tuy Z181 là doanh nghiệp nhỏ nhưng chúng tôi có những công nghệ đặc thù, sản phẩm đặc trưng trong chuỗi sản phẩm CNQP nên Nhà máy vẫn đang có những bước tiến khá vững chắc. Đó chính là "võ" của Z181 (Cười).

PV: Đồng chí có thể nói rõ hơn về "võ Z181" là như thế nào?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: (Cười) "Võ Z181" chính là các nguồn lực để phát triển, như nhân lực, vật lực, trí lực, tài lực… Những yếu tố này doanh nghiệp nào cũng cần và có, nhưng còn tùy thuộc vào quy mô và tốc độ phát triển. Đối với Z181, do nguồn lực có hạn nên chúng tôi phải "liệu cơm gắp mắm" để sử dụng và phát huy hiệu quả từng nguồn lực. Ví như nguồn nhân lực, Nhà máy có đội ngũ cán bộ và công nhân kỹ thuật được đào tạo chính quy bài bản với các chuyên ngành: điện, điện tử, quang điện tử, tự động hóa, điều khiển vật lý, hóa học, cơ khí, chuyên ngành kinh tế - quản trị…, nhưng do tuổi đời còn trẻ nên chưa có nhiều kinh nghiệm thực tiễn. Do vậy, Nhà máy chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ này. Bên cạnh đó, đơn vị cũng được cấp trên tạo điều kiện điều động bổ sung sĩ quan, quân nhân, kỹ sư có trình độ, đáp ứng các yêu cầu về chuyên môn kỹ thuật nghiệp vụ, kỹ năng tay nghề.

Nhà máy Z181 vinh dự được tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý, như: Huân chương Chiến công hạng Nhì, hạng Ba; Huân chương Lao động hạng Ba; Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba; Giải thưởng Hồ Chí Minh cho "Cụm công trình nghiên cứu, thiết kế, chế tạo vũ khí bộ binh"… Nhân dịp kỷ niệm 45 năm Ngày truyền thống, Nhà máy vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba.

(Nguồn: Phòng Chính trị, Nhà máy Z181)

PV: Nghe nói, có giai đoạn ở Z181 xảy ra hiện tượng "chảy máu chất xám", sự thật là thế nào?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Tôi không thể phủ nhận một thực tế, đó là do thu nhập còn thấp so với mức sinh hoạt chung trên địa bàn Thủ đô, vì vậy vài năm trước có một số sĩ quan, kỹ sư trẻ mới về Nhà máy không lâu đã xin chuyển công tác. Tuy Nhà máy không có lợi thế giữ chân nhân tài bằng chế độ đãi ngộ và mức thu nhập phù hợp, nhưng chúng tôi luôn tạo điều kiện để mỗi cá nhân có cơ hội phát triển, nhất là đối với những người làm công tác nghiên cứu khoa học. Đảng ủy, Ban Giám đốc Nhà máy đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác thu hút, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác nghiên cứu khoa học. Đến nay, nguồn nhân lực khoa học - công nghệ của Nhà máy đã tăng cả số lượng và chất lượng, nhất là đội ngũ cán bộ chuyên môn về lĩnh vực cơ khí, điện tử, quang điện tử, vật lý, kỹ thuật, hóa học… Bước đầu Nhà máy đã hình thành các nhóm nghiên cứu chuyên sâu về lĩnh vực mũi nhọn của đơn vị là điện tử, quang điện tử và điều khiển.

PV: Như vậy, có thể yên tâm về chất lượng nguồn nhân lực, còn các nguồn lực khác thì sao, thưa đồng chí?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Đối với các nguồn lực khác, tôi chỉ xin khái quát về năng lực sản xuất, sửa chữa và cơ sở hạ tầng của đơn vị. Hiện nay, Z181 có nhiều dây chuyền sản xuất và hệ thống máy móc, trang - thiết bị đặc thù phục vụ sản xuất, sửa chữa sản phẩm quốc phòng và kinh tế. Còn về cơ sở hạ tầng, được sự quan tâm của Thủ trưởng Bộ Quốc phòng và Tổng cục CNQP, hệ thống cơ sở vật chất, nhà xưởng của đơn vị đã từng bước được đầu tư bài bản, khang trang sạch đẹp, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ.

PV: Có thể thấy, điều kiện cần và đủ cho sản xuất đều đã được đáp ứng, vậy hiện nay, sản phẩm, dịch vụ chính của Z181 là gì?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Tôi có thể tự tin nói rằng, Z181 là đơn vị duy nhất trong Quân đội và cả nước được quan tâm đầu tư dây chuyền sản xuất ống khuếch đại ánh sáng thế hệ thứ 2+ và trên thế giới cũng có rất ít quốc gia sản xuất được sản phẩm này. Hiện, các sản phẩm của Nhà máy gồm nhóm sản phẩm quốc phòng và nhóm sản phẩm kinh tế.  Trong đó, nhóm sản phẩm quốc phòng chủ đạo là các loại EOP phục vụ lắp ráp khí tài quan sát và ngắm bắn đêm, cụm điệm tử cho các loại ngòi đạn pháo thông minh, gốm áp điện, cụm điểm hỏa, các loại chiếu sáng cho súng pháo và các cụm điện tử cho vũ khí có điều khiển… Về sản phẩm kinh tế, Nhà máy tập trung phát triển nhóm sản phẩm cơ khí hòm hộp, nhóm sản phẩm điện - điện tử (bản mạch điện tử, bo mạch SMT, gốm siêu âm, gốm thủy âm…); dịch vụ xây lắp kỹ thuật và kinh doanh thương mại.

ĐỊNH HƯỚNG TƯƠNG LAI

PV: Có thể nói, Nhà máy Z181 đã và đang hội tụ khá đầy đủ các yếu tố "thiên thời, địa lợi, nhân hòa", vậy đâu là hạn chế thưa đồng chí?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Trước khi nói về "mặt hạn chế", tôi cũng xin được khẳng định "mặt được" cơ bản của Z181 là tình hình tài chính và quản trị, điều hành doanh nghiệp ổn định; chất lượng sản phẩm, dịch vụ ngày càng nâng lên, được khách hàng đánh giá cao. Tuy vậy, thẳng thắn nhìn nhận, chúng tôi là doanh nghiệp thuộc diện vừa và nhỏ, chưa có nhiều sản phẩm kinh tế mang thương hiệu riêng, giá trị các đơn hàng kinh tế còn nhỏ lẻ, manh mún, chủ yếu gia công sản phẩm cho đối tác, hiệu quả chưa cao. Hạn chế này một phần là do các dây chuyền, thiết bị công nghệ chính của Nhà máy mang tính đặc thù cho nhiệm vụ sản xuất quốc phòng, không có tính lưỡng dụng, rất khó tận dụng để sản xuất kinh tế. Mặt khác, tuy nguồn nhân lực đã được quan tâm đào tạo, bồi dưỡng nhưng một số vị trí vẫn thiếu chuyên gia giỏi. Trong khi đó, để thu hút được những người "thực tài" vào làm việc tại đơn vị cũng là việc không hề đơn giản…

"Chặng đường phía trước còn nhiều gian khó nhưng tôi tin rằng, với sự quan tâm tạo điều kiện của Thủ trưởng Tổng cục CNQP cùng sự chung sức đồng lòng của tập thể đơn vị, Nhà máy Z181 sẽ vượt qua mọi khó khăn thách thức vững bước đi lên, phấn đấu nâng tầm "Điện tử Sao Mai" trong giai đoạn mới".

(Đại tá Đỗ Cao Kiên, Giám đốc Nhà máy Z181)

PV: Tôi được biết, giai đoạn 2021-2023, Nhà máy đã vượt qua rất nhiều khó khăn để đạt mức tăng trưởng khá so với giai đoạn trước?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Đúng vậy! Nếu như giai đoạn 2016-2020, giá trị doanh thu của Z181 chỉ đạt hơn 200 tỷ đồng/năm, thì giai đoạn 2021-2023 đã tăng lên hơn 350 tỷ đồng/năm, đặc biệt năm 2021 doanh thu của đơn vị đạt 137,6% so với năm 2020. Có được kết quả này là do Nhà máy đã tập trung phát triển doanh thu kinh tế trên cả 3 lĩnh vực: sản xuất, lắp ráp các sản phẩm cơ khí điện tử; xây lắp công trình hạ tầng kỹ thuật; kinh doanh thương mại thông qua hoạt động đấu thầu cung cấp các hàng hóa, dịch vụ phù hợp với năng lực và ngành nghề của đơn vị. Đơn vị đảm bảo việc làm và thu nhập cho người lao động năm sau cao hơn năm trước, tạo tiền đề tốt cho việc phát triển ổn định trong những năm tiếp theo.

PV: Vậy mục tiêu của Nhà máy trong những năm tới là gì, thưa đồng chí?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Mục tiêu chiến lược đến năm 2025 của Nhà máy Z181 vẫn là phát huy thế mạnh về công nghệ sản xuất các sản phẩm trong lĩnh vực điện - điện tử - quang điện tử và khai thác có hiệu quả tiềm lực, thế mạnh về lao động, công nghệ, thiết bị hiện có để phát triển kinh tế. Nhà máy cũng chủ động tiếp thu thành tựu khoa học - công nghệ mới, hiện đại trong việc nghiên cứu phát triển các sản phẩm quốc phòng có tính lưỡng dụng cao; đồng thời đẩy mạnh xây dựng thương hiệu doanh nghiệp CNQP, xây dựng đơn vị phát triển bền vững đáp ứng yêu cầu chủ động, tự lực, tự cường, lưỡng dụng, hiện đại. Phấn đấu trong giai đoạn 2025-2030 tập trung ổn định về công nghệ, nhân lực, hạ tầng kỹ thuật và sản phẩm nhằm định hướng sau năm 2030 xây dựng Nhà máy thành trung tâm công nghệ cao trong lĩnh vực Điện tử - Quang điện tử.

PV: Đối với một nhà máy sản xuất, đích đến cuối cùng vẫn là phát triển sản phẩm để từ đó xây dựng uy tín, thương hiệu. Mục tiêu này được Z181 hoạch định như thế nào, thưa đồng chí?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Z181 lần thứ XIV nhiệm kỳ 2020-2025 xác định 2 khâu đột phá là "Đẩy mạnh công tác nghiên cứu, phát triển sản phẩm điện tử, quan điện tử gắn với chiến lược trang bị của Quân đội; tích cực phát triển sản xuất kinh tế, xây dựng thương hiệu sản phẩm". Trên thực tế, Nhà máy đã và đang tập trung mọi nguồn lực để thực hiện tốt 2 khâu đột phá, với việc nghiên cứu phát triển các sản phẩm. Cụ thể, đối với nhóm hàng quốc phòng, Nhà máy duy trì công nghệ và nâng cao chất lượng, tuổi thọ các sản phẩm, trọng tâm là các sản phẩm EOP; tập trung mọi nguồn lực, công nghệ, nghiên cứu chế tạo các sản phẩm vũ khí, trang bị kỹ thuật mới dùng cho lục quân và hải quân … Đối với nhóm hàng kinh tế, Nhà máy tiếp tục phát triển các sản phẩm: điện, điện tử, quang điện tử, cơ khí, dịch vụ xây lắp kỹ thuật và kinh doanh thương mại phù hợp với chức năng ngành nghề, tuân thủ quy định của pháp luật.

Tôi cũng xin mạnh dạn chia sẻ, về chỉ tiêu tăng trưởng và cơ cấu doanh thu, Nhà máy Z181 phấn đấu tăng trưởng bình quân doanh thu quốc phòng - kinh tế từ 7-10%/năm (đến năm 2025 doanh thu đạt 500 tỷ đồng trở lên); duy trì tỷ lệ doanh thu kinh tế đạt hơn 50% tổng doanh thu giá trị tăng thêm, lợi nhuận; thu nhập bình quân tăng từ 3-5% trở lên.

PV: Để đạt được mục tiêu đề ra, cùng với việc phát huy mọi nguồn lực, thì hiệu quả quản trị doanh nghiệp cũng là yếu tố có vai trò đặc biệt quan trọng, thưa đồng chí?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Chắc chắn rồi! Ngay trong mỗi gia đình, nếu "quản trị" hiệu quả thì sẽ giữ được "trong ấm, ngoài êm" (Cười). Đối với Z181, Đảng ủy và Ban Giám đốc Nhà máy luôn đề cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp nên đã tập trung đổi mới tư duy, xây dựng văn hóa doanh nghiệp; áp dụng các phương pháp, tiêu chuẩn quản lý tiên tiến, hiện đại trong hoạt động với quy trình sản xuất thông minh; tích cực thực hiện chuyển đổi số, hình thành hệ sinh thái số, xây dựng doanh nghiệp đổi mới, sáng tạo. Nhà máy đang nỗ lực xây dựng mô hình quản lý hiệu quả theo hướng: tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm và sự sáng tạo trong sản xuất, kinh doanh; quyết liệt giảm tỷ lệ lao động gián tiếp, bổ trợ; chủ động đổi mới phương thức trả lương cho người lao động phù hợp với vị trí việc làm và kết quả hoàn thành nhiệm vụ được giao.

PV: Nhân dịp kỷ niệm 45 năm Ngày truyền thống đơn vị, đồng chí có nhắn nhủ gì với cán bộ, công nhân viên, người lao động Nhà máy?

Đại tá, ThS. Đỗ Cao Kiên: Đầu tiên cho phép tôi xin gửi lời tri ân đến các thế hệ cán bộ, công nhân viên, người lao động Nhà máy Z181 đã đóng góp công sức xây dựng đơn vị phát triển như ngày hôm nay. Chặng đường phía trước còn nhiều gian khó nhưng tôi tin rằng, với sự quan tâm tạo điều kiện của Thủ trưởng Tổng cục CNQP, cùng sự chung sức đồng lòng của tập thể đơn vị, Nhà máy Z181 sẽ vượt qua mọi khó khăn thách thức để vững bước đi lên phấn đấu nâng tầm thương hiệu "Điện tử Sao Mai" trong giai đoạn mới.

PV: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!

HÀ ANH (Thực hiện)