CNQP&KT - Nhà máy Z181 (tên giao dịch là Công ty TNHH một thành viên Điện tử Sao Mai) được thành lập ngày 15/9/1979, là đơn vị duy nhất của Quân đội hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh vật liệu, linh kiện và thiết bị điện, điện tử, quang điện tử.

Trải qua 40 năm xây dựng và phát triển (với nhiều tên gọi khác nhau, như: Xí nghiệp Điện tử; Liên hiệp Khoa học sản xuất bán dẫn Sao Mai; Công ty Điện tử Sao Mai; Công ty TNHH một thành viên Điện tử Sao Mai), Nhà máy Z181 đã nghiên cứu, sản xuất nhiều loại sản phẩm điện tử và nhiều mặt hàng dân dụng có chất lượng cao phục vụ quốc phòng, kinh tế và hợp tác quốc tế. Các sản phẩm điện tử của Nhà máy có ý nghĩa to lớn cả về chính trị, quân sự và kinh tế, góp phần quan trọng để các nhà máy quốc phòng tự chủ trong sản xuất, sửa chữa vũ khí, trang bị kỹ thuật phục vụ Quân đội; tiết kiệm lượng lớn ngoại tệ do không phải nhập khẩu; tạo dựng được niềm tin cho cán bộ, chiến sĩ khi sử dụng vũ khí, trang bị thực hiện nhiệm vụ. Đồng thời, thể hiện được trình độ, năng lực, sức sáng tạo, ý chí quyết tâm, tự lực, tự cường của người Việt Nam.

Trong khoảng 10 năm đầu thành lập, với sự nỗ lực của hàng trăm kỹ sư và công nhân lành nghề được đào tạo cơ bản tại các trường đại học trong và ngoài nước, Xí nghiệp Điện tử đã xuất xưởng hàng loạt sản phẩm công nghệ cao, như: bóng bán dẫn KC, KF, đi ốt, LED, pin mặt trời, gốm áp điện… Trong đó, nhiều sản phẩm được công nhận chất lượng cao và mỗi năm có khoảng 10 triệu bóng bán dẫn các loại đã được xuất khẩu sang Tiệp Khắc, đem lại nguồn thu ngoại tệ đáng kể cho đất nước. Ngoài sản phẩm quốc phòng, Nhà máy còn sản xuất, lắp ráp hàng loạt các sản phẩm mới như: tivi, đầu DVD, xe máy, điều hòa, tủ lạnh, quạt máy…. để phục vụ dân sinh.

Năm 1996, Công ty Điện tử Sao Mai được thành lập trên cơ sở tổ chức lại các doanh nghiệp của Liên hiệp Khoa học sản xuất bán dẫn Sao Mai. Công ty Điện tử Sao Mai đã duy trì sản xuất, tiêu thụ các sản phẩm truyền thống; tích cực nghiên cứu, sản xuất - kinh doanh các sản phẩm mới phục vụ quốc phòng và kinh tế; tăng cường các hoạt động dịch vụ, kỹ thuật; triển khai nghiên cứu, thí nghiệm, chế tạo các sản phẩm điện tử công nghệ cao. Triển khai thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) về xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng (CNQP) đến năm 2020 và những năm tiếp theo, Công ty được Bộ Quốc phòng đầu tư dây chuyền sản xuất ống khuếch đại ánh sáng theo nguyên lý khuếch đại ánh sáng mới thế hệ 2+ (EOP) do đối tác Liên bang Nga chuyển giao. Đây là một trong những dây chuyền có công nghệ, thiết bị đặc thù và được coi là dây chuyền công nghệ cao, tiên tiến, hiện đại trong lĩnh vực quang điện tử của cả nước cũng như trong khu vực Đông Nam Á. Quá trình khai thác vận hành dây chuyền, cán bộ, công nhân viên của Công ty đã làm chủ nhiều công nghệ hiện đại, lần đầu tiên triển khai ở Việt Nam, như: công nghệ chế tạo photocatod, công nghệ chế tạo màn ảnh huỳnh quang, công nghệ hàn laze, hàn cao tần, công nghệ tổng lắp trong chân không siêu cao…

Trong giai đoạn mới, với tên gọi Công ty TNHH một thành viên Điện tử Sao Mai (phiên hiệu quân sự là Nhà máy Z181), Nhà máy đã quyết tâm phấn đấu trở thành một trung tâm công nghệ cao trong lĩnh vực điện tử và quang điện tử phục vụ quốc phòng, kinh tế. Thời gian qua, Nhà máy đã cho ra đời hàng loạt sản phẩm quốc phòng phục vụ tổng lắp các loại ống nhòm, kính nhìn đêm và các loại bộ chiếu sáng cho súng pháo, cụm điểm hỏa cho súng SPG9; viên trụ gốm áp điện cho ngòi đạn B41, đạn SPG9; các loại hộp sắt bảo quản đạn và mạch in cho tên lửa. Doanh thu quốc phòng của Nhà máy thường xuyên đạt từ 30-40% và tăng lên từng năm. Bên cạnh đó, lĩnh vực xây lắp quốc phòng của Nhà máy cũng có những bước phát triển đáng kể. Hầu hết các công trình, dự án quốc phòng quan trọng tại các cơ sở CNQP đều có hạng mục thi công của Nhà máy Z181. Ngoài ra, dây chuyền cơ khí, sản xuất hòm hộp sau khi được đầu tư máy móc thiết bị đồng bộ, không chỉ phục vụ quốc phòng, kinh tế mà còn hướng tới xuất khẩu… Với những sản phẩm công nghệ cao, Nhà máy Z181 đã có sự phát triển mạnh mẽ, vững chắc, hòa nhập vào nền CNQP, nền kinh tế quốc gia và từng bước cạnh tranh với các sản phẩm nhập khẩu.

Để có những bước phát triển vượt bậc như trên, trong suốt 40 năm xây dựng và phát triển, Nhà máy đã thường xuyên quán triệt và vận dụng sáng tạo đường lối chính trị, quân sự của Đảng, Nhà nước và Quân đội vào thực hiện nhiệm vụ sản xuất - kinh doanh và xây dựng đơn vị. Nhà máy thường xuyên giáo dục, quán triệt tình hình nhiệm vụ, xây dựng quyết tâm khắc phục mọi khó khăn, nêu cao tinh thần chủ động sáng tạo, tự lực, tự cường của cán bộ, công nhân viên, người lao động. Đồng thời, chú trọng đổi mới phương pháp, tác phong công tác, tiếp thu có chọn lọc những vấn đề mới; phát huy nội lực và tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ của cấp trên, tạo sự thống nhất về nhận thức trong việc nỗ lực nâng cao chất lượng, hiệu quả các mặt công tác. Trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, Nhà máy luôn nhận thức sâu sắc và xác định sản xuất quốc phòng là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt. Bên cạnh đó, Nhà máy luôn chú trọng đề ra những mục tiêu, giải pháp sát thực nhằm đạt được hiệu quả cao trong sản xuất kinh tế; tập trung nghiên cứu, thiết kế phát triển nhiều mẫu sản phẩm mới có hàm lượng kỹ thuật và giá trị gia tăng cao, tăng năng lực cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững. Từ định hướng đúng chiến lược phát triển sản xuất, với những giải pháp quyết liệt và đồng bộ, có bước đột phá vào khâu trọng yếu, trong nhiều năm qua, mặc dù tình hình kinh tế thế giới, trong nước hết sức khó khăn, đã có hàng nghìn doanh nghiệp ngừng hoạt động hoặc phá sản, nhưng hoạt động sản xuất, kinh doanh của Nhà máy vẫn đảm bảo tăng trưởng, đạt hiệu quả cao, đưa Nhà máy phát triển cả về quy mô và tiềm lực; sản xuất đã đạt trình độ tự động hóa, cơ khí hóa cao.

Dây chuyền sản xuất cơ khí - Phân xưởng Cơ khí điện tử của Nhà máy Z181.  Ảnh: LÊ ANH

Quán triệt sâu sắc quan điểm về chiến lược xây dựng con người, Đảng ủy, Ban Giám đốc Nhà máy các thời kỳ đều thường xuyên quan tâm đến công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, công nhân viên có đủ số lượng, cơ cấu hợp lý và phẩm chất, trình độ chuyên môn kỹ thuật nghiệp vụ giỏi đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Nhà máy luôn xác định: Cán bộ, công nhân viên, lao động quốc phòng là chủ thể tiến hành mọi hoạt động của đơn vị. Do vậy, cần phải có giải pháp toàn diện, đồng bộ để xây dựng, duy trì và phát triển đội ngũ vững mạnh toàn diện. Hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu, sản xuất các sản phẩm điện tử và quang điện tử phục vụ quốc phòng, kinh tế, đòi hỏi Nhà máy phải xây dựng được đội ngũ có trình độ cao, đủ khả năng nghiên cứu thiết kế, chế thử, làm chủ máy móc, thiết bị công nghệ tiên tiến, hiện đại. Trên cơ sở quy hoạch, sắp xếp tổ chức, biên chế hợp lý, Nhà máy đã làm tốt việc tuyển dụng lao động, thực hiện các chính sách nhằm thu hút lao động có trình độ chuyên môn và tay nghề cao. Đặc biệt, Nhà máy đã thực hiện tốt các chính sách đãi ngộ đối với cán bộ, công nhân viên, lao động quốc phòng đúng theo quy định của Nhà nước và Quân đội; áp dụng chính sách đảm bảo thu nhập ở mức cao và đảm bảo các điều kiện về nơi ở, sinh hoạt, phương tiện làm việc... Đến nay, Nhà máy đã có trên 200 người có trình độ cao đẳng, đại học và trên đại học, đáp ứng được yêu cầu nghiên cứu, sản xuất nhiều loại sản phẩm quốc phòng và kinh tế mới.

Xác định đầu tư đổi mới công nghệ, tích cực phát huy sáng kiến, cải tiến, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chế tạo nhiều sản phẩm, mặt hàng mới là một trong những khâu then chốt quyết định đến sự phát triển của Nhà máy. Do đó, Nhà máy đã tích cực thực hiện các dự án đầu tư đồng bộ nhiều dây chuyền công nghệ hiện đại, như: Dây chuyền chế tạo ống khuếch đại ánh sáng thế hệ 2+(EOP); dây chuyền hàn bề mặt tự động các linh kiện dán (SMT); dây chuyền gia công cơ khí; dây chuyền sơn tĩnh điện công suất lớn. Đồng thời, đầu tư bổ sung máy móc, thiết bị tăng năng lực gia công cơ khí; thiết bị đo, kiểm tra chất lượng sản phẩm; đầu tư bổ sung một số thiết bị cho dây chuyền sản xuất gốm áp điện. Với việc mạnh dạn đầu tư đổi mới công nghệ; tích cực phát huy sáng kiến, cải tiến, áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, Nhà máy đã chế tạo được nhiều sản phẩm, mặt hàng mới phục vụ quốc phòng và kinh tế; được các cấp đánh giá cao, ghi nhận bằng những phần thưởng cao quý như huân, huy chương; giải thưởng Sáng tạo Khoa học - Công nghệ Việt Nam, Cúp thương hiệu Việt...

Cùng với sự phát triển về sản xuất - kinh doanh, việc làm, thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, công nhân viên trong Nhà máy cũng không ngừng được cải thiện. Nhiều công trình phúc lợi được nâng cấp, đầu tư xây dựng lại; điều kiện sinh hoạt, ăn, ở, làm việc từng bước được nâng lên. Các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị; công tác hậu cần, đời sống, cải cách hành chính, pháp chế và các mặt quản lý từng bước đi vào nền nếp. Nhà máy đã thực hiện tốt các phong trào thi đua, các cuộc vận động gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; chăm lo xây dựng, phát huy vai trò của các tổ chức quần chúng và thực hiện tốt các chế độ, chính sách đối với người lao động… Từ năm 2009 đến nay, Đảng bộ Nhà máy thường xuyên đạt trong sạch vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện.

Phát huy những thành tích đã đạt được cùng tinh thần trách nhiệm và ý chí quyết tâm cao, những năm tới, Nhà máy Z181 tiếp tục phấn đấu vượt qua mọi khó khăn, thử thách, giữ vững uy tín, thương hiệu “Điện tử Sao Mai”. Đồng thời, tiếp tục đổi mới, tạo sự chuyển biến mạnh các khâu quản lý, nhất là quản lý về chất lượng; triển khai có hiệu quả dự án đầu tư phát triển nghiên cứu, sản xuất trong lĩnh vực điện tử và quang điện tử phục vụ quốc phòng, kinh tế; nghiên cứu tiếp tục đầu tư nhằm phát triển, nâng cấp sản phẩm ống KĐAS từ thế hệ 2+ lên thế hệ 3; khai thác tốt máy móc, thiết bị được đầu tư thuộc dự án quốc phòng mới, làm chủ công nghệ chế tạo các loại mạch điện tử có chất lượng cao phục vụ lắp ráp sản phẩm quốc phòng thế hệ mới cho huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của Quân đội. Về lâu dài sẽ hướng tới sản phẩm cao cấp hơn nữa là ảnh nhiệt. Định hướng xây dựng Nhà máy Z181 thành trung tâm công nghệ cao trong lĩnh vực điện tử và quang điện tử, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thượng tá ĐỖ CAO KIÊN

Giám đốc Nhà máy Z181