CNQP&KT - An toàn khu (gọi tắt là ATK) ở Bắc Kạn là một trong những nơi ghi dấu ấn đậm nét của ngành Quân giới thời chống Pháp. Ngoài những cơ quan đầu não của Trung ương và Quân đội ta, ATK Bắc Kạn chính là nơi ra đời của tổ chức Công đoàn sản xuất vũ khí, tiền thân của Công đoàn Quốc phòng ngày nay.

Mỗi dịp tháng 4 hằng năm, những người lính thợ Quân giới, những đoàn viên Công đoàn sản xuất vũ khí Việt Nam năm xưa, lại có dịp được hành hương về nơi đóng quân của Cục Quân giới và Công đoàn sản xuất vũ khí Việt Nam. Trong một chuyến “về nguồn” ấy, đồng chí Nguyễn Thị Ân, cựu đoàn viên Công đoàn sản xuất vũ khí Việt Nam, tức cảnh làm bài thơ “Nhớ Đền Thắm” khá sâu lắng, ý nghĩa: “Về thăm Đền Thắm hôm nay/Bao nhiêm kỷ niệm đong đầy trong tôi/Quê hương Việt Bắc đây rồi/Nửa vòng thế kỷ bồi hồi nhớ thương/Nhớ con suối nhớ bản làng/Nương ngô bãi sắn, ấm êm tình người/Hoa sim nở thắm núi đồi/Tình quân dân vẫn sáng ngời thủy chung”.

Còn nhớ, đường vào cơ quan Cục Quân giới và Công đoàn sản xuất vũ khí Việt Nam ngày đó phải vượt qua dốc Đền Thắm, vào mùa mưa dòng nước chảy xiết nếu không may trượt chân ngã xuống sẽ bị nước cuốn trôi. Đền Thắm chính là ngọn nguồn cảm xúc của biết bao hồi ký lính thợ Quân giới một thời ATK Bắc Kạn. Nhiều người sống và làm việc tại đây, sau khi tỏa đi mọi miền Tổ quốc làm cán bộ “nguồn” của ngành Quân giới vẫn ghi lại những hồi ức tốt đẹp thời Việt Bắc.

Đến thăm Pắc San, Nà Lăng, Chợ Mới… gợi lại cho những người lính thợ Quân giới những năm tháng được sống, cống hiến trí tuệ, sức lực của mình cho nhiệm vụ nghiên cứu sản xuất vũ khí, đạn dược phục vụ bộ đội đánh địch. Chắc chắn, thành tựu lớn nhất phải kể đến việc nghiên cứu thiết kế, chế tạo thành công súng SKZ 60 - một loại vũ khí công đồn chỉ nặng 26kg lại có thể tháo rời để dễ mang vác dùng đánh phá lô cốt địch. Sau khi thử nghiệm thành công, súng SKZ nhanh chóng trở thành vũ khí đắc lực của các đơn vị bộ binh, làm kẻ thù khiếp sợ. Luyxiêng Bôđa, một cựu binh Pháp từng tham chiến tại Việt Nam từng viết: “Cái thứ gây khó khăn cho chúng tôi, cái thứ xuyên thủng bê tông dày 60cm là những quả đạn SKZ 8kg mà người Việt chế tạo trong các hang núi ở Chi Nê… chỉ cần một quả là đủ tiêu diệt tháp canh của chúng tôi”. 

Chúng tôi cũng nhớ như in buổi chiều ngày 6/3/1949, những đại biểu ưu tú của tổ chức công đoàn trong Quân đội quây quần tại một cái lán nhỏ bên con suối cạn trong lòng ATK Việt Bắc, vỗ tay không ngớt sau khi nghe chủ tọa đọc bản dự thảo Điều lệ Công đoàn sản xuất vũ khí Việt Nam - tiền thân của tổ chức Công đoàn Quốc phòng ngày nay. Các đại biểu coi đây là cương lĩnh hành động, gắn kết những người thợ tham gia sản xuất vũ khí, đạn dược thành một khối thống nhất để vượt qua khó khăn, thử thách trong nghiên cứu thiết kế, sản xuất, sửa chữa vũ khí, đạn dược trang bị cho bộ đội, dân quân du kích đánh địch trên các mặt trận.

“Ở đâu và bất kỳ lúc nào, cán bộ, công nhân Quân giới, cán bộ, đoàn viên Công đoàn sản xuất vũ khí Việt Nam luôn đi đầu trong các cuộc vận động thi đua ái quốc”.

Cũng tại hội nghị đã thông qua nghị quyết, chương trình công tác và quyết tâm thư gửi Quân ủy, Bộ Tổng tư lệnh, Ban chấp hành Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Đại tướng - Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp, Thiếu tướng Trần Đại Nghĩa- Cục trưởng Cục Quân giới. Đồng thời, bầu Ban chấp hành Công đoàn sản xuất vũ khí Việt Nam lâm thời do đồng chí Phạm Văn Hữu làm Chánh thư ký. Bên cạnh đó, các đoàn viên công đoàn tham dự đại hội còn phối hợp với Phòng Chính trị, Cục Quân giới bàn về “biên chế 2 mang”, “công việc 2 mang” để giảm quân số, giảm lao động gián tiếp, không gây rối bận cho cơ sở.

Kể từ ngày đó, những người lính thợ Quân giới, những đoàn viên công đoàn lại gánh vác thêm nhiều trọng trách, vừa phải nghiên cứu thiết kế, chế tạo vũ khí, đạn dược, vừa tiến hành các hoạt động của tổ chức công đoàn sao cho có nền nếp, hiệu quả thiết thực trong điều kiện thiếu thốn đủ bề, ăn không đủ no, áo không đủ mặc; cắn răng chịu đựng cái lạnh thấu xương và cả những cơn sốt rét rừng ở ATK. Tuy vậy, được giao nhiệm vụ, ai cũng nghiêm túc chấp hành, quyết không để việc chung bị đình trệ. Cuối năm bình bầu “cán bộ gương mẫu”, danh sách cứ kéo dài mãi, cấp ủy không nỡ cắt một ai, bởi ai cũng xứng đáng...

Trong các đợt tổng kết thi đua cuối năm, Công đoàn sản xuất vũ khí Việt Nam luôn được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đánh giá rất cao. Đồng chí Hoàng Quốc Việt, Chủ tịch Tổng Liên đoàn khen “Công đoàn sản xuất vũ khí Việt Nam là rường cột của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam”. Còn đồng chí Tổng thư ký Trần Danh Tuyên biểu dương: “Ở đâu và bất kỳ lúc nào, cán bộ, công nhân Quân giới, cán bộ, đoàn viên Công đoàn sản xuất vũ khí Việt Nam luôn đi đầu trong các cuộc vận động thi đua ái quốc. Các Anh hùng Trần Đại Nghĩa, Ngô Gia Khảm, Ngô Văn Năm, Nguyễn Phúc Đồng, Cao Viết Bảo… là những tấm gương tiêu biểu của Quân giới Việt Nam, của giai cấp công nhân Việt Nam, của chiến tranh nhân dân Việt Nam, của Quân đội nhân dân - Bộ đội Cụ Hồ”.

TRẦN HỒ NAM