CNQP&KT - Hiện nay, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Cách mạng 4.0) đang tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực của đời sống, đặc biệt là lĩnh vực kinh tế. Hình thức trao đổi hàng hóa cũng có sự thay đổi, chuyển từ trao đổi hàng hóa giữa người với người sang hình thức mới dựa trên công nghệ kỹ thuật số.

Có thể hiểu, kinh tế số bao gồm tất cả lĩnh vực của nền kinh tế áp dụng công nghệ kỹ thuật số, giúp các hoạt động giao dịch, trao đổi hàng hóa và dịch vụ thông qua hình thức thương mại điện tử diễn ra nhanh chóng, thuận tiện. Để nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu quả hoạt động sản xuất - kinh doanh, hội nhập quốc tế, các doanh nghiệp không thể đứng ngoài cuộc mà cần phải tích cực, chủ động ứng dụng công nghệ kỹ thuật số.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực để nâng cao năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng 4.0, từng bước tham gia vào chuỗi công nghệ toàn cầu. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 16/CT-TTg về tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; Chỉ thị số 01/CT-TTg về thúc đẩy phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam, trong đó nêu rõ: Dựa trên nền tảng của nhiều công nghệ mới mà cốt lõi là công nghệ số (trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuỗi khối, điện toán đám mây, internet vạn vật...), chuyển đổi số đang tạo ra không gian phát triển mới - kinh tế số, xã hội số, chính phủ điện tử. Thủ tướng yêu cầu các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam cần đi đầu, tạo đột phá trong thực hiện chiến lược “Make in Viet Nam”, góp phần thực hiện sứ mệnh đưa Việt Nam trở thành một nước công nghiệp phát triển, nền kinh tế Việt Nam bứt phá, phát triển nhanh, bền vững, bao trùm với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045.

Doanh nghiệp thông minh là quá trình sản xuất thông minh dựa trên khả năng sử dụng công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), robot, dữ liệu lớn (Big Data) và internet vạn vật (IoT)... để tự vận hành và tự điều chỉnh trong sản xuất; làm thay đổi cách thức sản xuất truyền thống, tạo ra nhiều sản phẩm mới có chất lượng vượt trội.

Cần phải nhấn mạnh rằng, phát triển doanh nghiệp thông minh là một trong những tiêu chí quan trọng của nền kinh tế số - nền kinh tế thông minh; tạo nên một hệ thống sản xuất thông minh hơn, tiết kiệm các nguồn lực, giảm chi phí, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và tăng tính cạnh tranh của doanh nghiệp; đồng thời, giải quyết tốt những vấn đề xã hội, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Doanh nghiệp thông minh là quá trình sản xuất thông minh dựa trên khả năng sử dụng công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), robot, dữ liệu lớn (Big Data) và internet vạn vật (IoT)... để tự vận hành và tự điều chỉnh trong sản xuất; làm thay đổi cách thức sản xuất truyền thống, tạo ra nhiều sản phẩm mới có chất lượng vượt trội. Nét nổi bật của doanh nghiệp thông minh là khả năng hiển thị và kết nối; quá trình sản xuất được số hóa và kết nối cao để liên kết các thiết bị, máy móc, tăng cường sự chủ động, linh hoạt trong mọi hoạt động...

Ảnh minh họa.

Từ bài học kinh nghiệm về mô hình phát triển kinh tế của một số nước (Đức, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore…), cho thấy, việc phát triển các doanh nghiệp thông minh là một tất yếu khách quan. Tại Đức, nhà máy điện tử Amberg Siemens là một trong những hình mẫu đầu tiên trên thế giới phát triển doanh nghiệp thông minh. Tại đây, máy móc và máy tính đã xử lý đến 75% các khâu của chuỗi giá trị sản phẩm, con người chỉ chịu trách nhiệm khâu phát triển sản phẩm và khởi động quá trình. Mặt khác, kinh tế số cũng tạo ra luật chơi mới và yêu cầu các doanh nghiệp tham gia vào cuộc chơi này phải có sự sáng tạo, thích ứng nhanh với thị trường để không bị tụt lại phía sau.

Ở Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) là một trong những doanh nghiệp phát triển theo mô hình doanh nghiệp thông minh. Hiện nay, Viettel là nhà khai thác viễn thông, cung cấp dịch vụ số, phát triển theo mô hình thông minh và tạo ra những sản phẩm, giải pháp để tư vấn, hỗ trợ, xây dựng cho các tổ chức, doanh nghiệp chuyển đổi số thành công, nhất là hợp tác trong xây dựng các khu công nghiệp thông minh tại Việt Nam. Viettel đặt ra mục tiêu trong năm 2019 - 2020 chuyển đổi số thành công, mà trước hết là chuyển đổi chính Viettel trở thành một tổ chức số, được vận hành trên nền tảng số, áp dụng những công cụ, như: Data lake, Dashboard, ERP, Data Analytic vào từng hành vi và quản trị công việc của từng người, từng bộ phận và cả tập đoàn. Cùng với Viettel, một số doanh nghiệp khác cũng đã từng bước chuyển đổi mô hình doanh nghiệp theo hướng thông minh.

Sản phẩm 5G của Tập đoàn Viễn thông - Quân đội (Viettel) trưng bày tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2019 của Bộ Thông tin và Truyền thông.  Ảnh: CTV

Bên cạnh thời cơ, việc phát triển doanh nghiệp thông minh ở Việt Nam cũng gặp không ít khó khăn, thách thức khi nguồn lực, quy mô, kinh nghiệm... của các doanh nghiệp còn hạn chế. Song với sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Đảng, Nhà nước, cùng sự vào cuộc mạnh mẽ của các doanh nghiệp, nhiều doanh nghiệp Việt Nam, trong đó có doanh nghiệp quân đội, đang có những thay đổi về mô hình kinh doanh, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ để hướng tới mô hình doanh nghiệp thông minh.

Phấn đấu đến năm 2025, kinh tế số chiếm khoảng 20% GDP; năng suất lao động tăng bình quân trên 7%/năm. Đến năm 2030, kinh tế số chiếm trên 30% GDP; năng suất lao động tăng bình quân khoảng 7,5%/năm. Tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam trở thành một trong những trung tâm sản xuất và dịch vụ thông minh, trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo thuộc nhóm dẫn đầu khu vực châu Á.

(Nghị quyết số 52 NQ/TW của Bộ Chính trị)

Thời gian tới, để chủ động tham gia, tăng cường năng lực tiếp cận thành tựu cuộc Cách mạng 4.0 và thúc đẩy phát triển doanh nghiệp thông minh ở Việt Nam trong nền kinh tế số, cần tập trung thực hiện một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, đổi mới tư duy, thống nhất nhận thức, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng và hiệu lực quản lý của Nhà nước về phát triển doanh nghiệp thông minh.

Phát triển nền kinh tế số nói chung và phát triển doanh nghiệp thông minh nói riêng cần phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Trong đó, cần nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy của các chủ thể liên quan trực tiếp đến phát triển kinh tế số, phát triển doanh nghiệp thông minh ở Việt Nam. Tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước, các bộ, ngành trung ương, các cơ quan chức năng cùng chính quyền các cấp để bảo đảm cho các doanh nghiệp thông minh phát triển theo đúng quan điểm, định hướng. Đồng thời, phát huy tốt vai trò tham mưu với Đảng, Nhà nước trong lãnh đạo, quản lý phát triển doanh nghiệp thông minh. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của toàn dân hưởng ứng và đồng hành cùng doanh nghiệp nhằm tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho phát triển doanh nghiệp thông minh ở Việt Nam.

Hai là, xây dựng và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, cơ chế chính sách tạo điều kiện thúc đẩy và hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam chuyển đổi, phát triển theo mô hình doanh nghiệp thông minh.

Theo đó, cần tập trung nghiên cứu, hoàn thiện thể chế, luật pháp phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh tế số. Nhà nước tạo môi trường thuận lợi và ban hành cơ chế, chính sách khuyến khích các doanh nghiệp tự chuyển đổi thành các doanh nghiệp thông minh; đầu tư nghiên cứu khoa học công nghệ, tối ưu hóa mô hình kinh doanh; tạo chuỗi cung ứng thông minh gắn kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp với thị trường và khách hàng trong bối cảnh của cuộc Cách mạng 4.0. Xây dựng và triển khai Chiến lược quốc gia về phát triển các doanh nghiệp công nghệ, ưu tiên phát triển các doanh nghiệp công nghệ số, doanh nghiệp công nghệ cao thực hiện thiết kế, sáng tạo và sản xuất tại Việt Nam.

Ba là, phát huy nội lực của doanh nghiệp trong chuyển đổi và phát triển theo mô hình doanh nghiệp thông minh.

Phát huy nội lực của doanh nghiệp trong việc chủ động tiếp cận những thành tựu của cuộc Cách mạng 4.0, ứng dụng vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh. Xây dựng chiến lược phát triển của doanh nghiệp, tập trung vào các nguồn lực, đặc biệt là nguồn nhân lực nhằm đáp ứng với yêu cầu và đòi hỏi của doanh nghiệp thông minh. Doanh nghiệp phải thực hiện khảo sát, đánh giá hiện trạng để xây dựng kế hoạch sản xuất thông minh với các chỉ số cụ thể; huy động, khai thác, bố trí sử dụng các nguồn lực hợp lý cho chuyển đổi sang sản xuất thông minh; thực hiện tái cấu trúc doanh nghiệp với cơ cấu vận hành linh hoạt và hiệu quả. Hợp tác với các doanh nghiệp, cơ sở nghiên cứu, tổ chức trong và ngoài nước về các nội dung liên quan đến phát triển doanh nghiệp thông minh.

Bốn là, phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đáp ứng đòi hỏi của nền kinh tế số và doanh nghiệp thông minh.

Chính phủ điện tử với hạ tầng công nghệ thông minh không chỉ đem lại lợi ích kinh tế mà còn về y tế, giáo dục, xã hội, môi trường sinh thái, quốc phòng, an ninh… góp phần đưa xã hội phát triển toàn diện. Theo đó, cần triển khai đồng bộ các chương trình, đề án, dự án về chính phủ điện tử, chuyển đổi số, đô thị thông minh, công - nông nghiệp thông minh... Chú trọng phát triển và vận hành một chính quyền điện tử mạnh mẽ, thông suốt, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp.

Như vậy, doanh nghiệp thông minh nằm trong sự vận hành tổng thể của nền kinh tế, môi trường, con người, chính quyền thông minh... Kinh tế số chính là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam hướng tới mô hình sản xuất thông minh, giúp doanh nghiệp cải thiện năng suất, chất lượng và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Đại tá, TS. HOÀNG VĂN PHAI

Phó Viện trưởng Viện Khoa học xã hội Nhân văn quân s

_____________________

Tài liệu tham khảo:

1. Bộ Chính trị, Nghị quyết số 52 NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Hà Nội, 2019.

2. Thủ tướng Chính phủ, Chỉ thị số 01/CT-TTg về thúc đẩy phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam, Hà Nội, 2020.

3. Lê Đăng Dũng, “Công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội, một số vấn đề đặt ra”.

4. Tổng cục Chính trị - 75 năm với sự nghiệp xây dựng, chiến đấu và chiến thắng của Quân đội nhân dân Việt Nam (1944 - 2019), Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội, 2019, tr. 494 - 510.

Bình luận


Họ và tên:*

Đơn vị:     

Điện thoại:*               

Email:*                       

Nội dung: