CNQP&KT - Trong các cuộc chiến tranh, bom là loại vũ khí gây sát thương hàng đầu. Do đó, các cường quốc trên thế giới rất chú trọng nghiên cứu, phát triển các loại bom để củng cố sức mạnh quân sự của mình. hiện nAY, Mỹ là một trong những quốc gia dẫn đầu về nghiên cứu, phát triển loại vũ khí này.

BOM NHIỆT ÁP GBU-43/B VÀ BOM BLU-82

Ngay từ thập niên đầu thế kỷ XXI, Mỹ đã phát triển thành công các loại bom siêu lớn, có khả năng xuyên phá công sự bê tông kiên cố và sát thương một khu vực rộng, với bán kính khoảng 300m. Nổi bật trong số đó là “bom mẹ” GBU-43/B, hay còn gọi là MOAB (tên tiếng Anh là “Massive Ordnance Air Blast Bombs”, trùng với chữ viết tắt của “Mother Of All Bombs - Mẹ các loại bom), được sử dụng để tấn công vào các hang động và đường ngầm. Dự án phát triển các loại bom khối lượng lớn và sức xuyên phá mạnh GBU-43/B (MOAB) đã được Tập đoàn Northrop Grumman và Lockheed Martin hợp tác nghiên cứu phát triển từ tháng 4/2002. Khi đó, để chuẩn bị tấn công I-rắc, Mỹ mong muốn có một loại bom mới vì lo ngại bom xuyên GBU-28 đã bị vô hiệu hóa do được sử dụng quá nhiều trong Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất (năm 1991). Tham gia chương trình còn có Cục đạn của Phòng thí nghiệm nghiên cứu Không quân Mỹ đảm nhận thiết kế đầu đạn và ngòi nổ; Hãng Textron chịu trách nhiệm về thiết bị điều khiển và bộ dẫn động. Quả bom MOAB đầu tiên được thử nghiệm vào cuối tháng 2/2003. Bom có khối lượng 8.200kg, vận tốc tiếp cận mục tiêu 1.219m/giây, khả năng nổ xuyên phá rất lớn, tương đương với 11 tấn thuốc nổ TNT.

Sau đó, Mỹ tiếp tục nghiên cứu chế tạo loại bom Big BLU (BLU-82) nặng hơn 13 tấn, cũng là bom khoan sâu, xuyên phá mạnh. Loại bom này nặng hơn nhiều bom MOAB, được thiết kế chuyên dùng cho công kích mục tiêu ngầm dưới đất. Với phần lớn trọng lượng tăng thêm nằm ở đầu và vỏ bom, thể tích của nó nhỏ hơn nhiều so với MOAB, nên có thể được lắp trong khoang vũ khí của máy bay ném bom chiến lược B-2A (Spirit) hoặc B-52H (Stratoforess). Phần chiến đấu của BLU-82 nạp 5.715kg thuốc nổ dạng nhão GSX, chủ yếu là ammonium nitrate, bột nhôm và polystyrene. Bom nổ lần đầu ở cách mặt đất 30m, hình thành một đám mây mù rơi xuống đất; khi cách mặt đất vài mét sẽ kích nổ lần thứ hai, sinh ra sóng xung kích mạnh, gây sát thương trong bán kính khoảng 600m.

BLU-82 và MOAB đều là những loại bom có sức công phá trên diện tích lớn, sử dụng thuốc nổ thể lỏng có uy lực lớn, sức công phá mạnh và nhiệt cháy tương đối thấp nhưng dễ khí hóa như ethylene oxide, hydrazine fuel.

BOM XUYÊN SIÊU LỚN GBU-57/B

Giới chức quân sự Mỹ cho biết, hiện quân đội nước này đã đưa vào sử dụng một loại bom xuyên phá khổng lồ mang tên GBU-57/B, chuyên phá hủy các mục tiêu dưới lòng đất. Loại bom này có đường kính 0,8m, dài 6m và khối lượng 13.608kg, nên chỉ có thể mang bởi máy bay B-52H, B-1B (Lancer) và B-2A (Spirit). Bom lớn tới mức những máy bay này chỉ mang được 2 quả mỗi lần xuất kích. Đây là bom phi hạt nhân lớn nhất của Mỹ từ trước đến nay, dùng để xuyên phá công sự bê tông, các mục tiêu kiên cố của đối phương. Bom GBU-57/B có sức công phá lớn không chỉ do có kích thước lớn mà còn nhờ phần chiến đấu chứa 2.500kg thuốc nổ. Sau khi được phóng đi từ máy bay B-2A hoặc B-52H, bom GBU-57/B sẽ xuyên thủng các tầng bê tông cốt thép nhờ vào tốc độ cao cùng lớp vỏ siêu cứng. Phía đuôi còn được trang bị hệ thống cánh liệng giúp tăng tốc độ để có thể xuyên phá sâu hơn. Sau khi đạt được độ sâu tối đa, bom sẽ tự động kích nổ phá hủy mục tiêu. Tùy thuộc vào độ cứng của bê-tông, bom GBU-57A/B có thể xuyên qua từ 8 - 60m bê-tông cốt thép trước khi phát nổ.

Giới quân sự Mỹ cho biết, những quả bom GBU-57/B đầu tiên được giao nằm trong hợp đồng trị giá 32 triệu USD để chế tạo 8 quả bom mà Lầu Năm Góc ký với Tập đoàn Boeing. Sau khi nhận hàng, thời điểm căng thẳng với Iran và cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) bắt đầu lên cao, Mỹ nhanh chóng triển khai chúng trên máy bay ném bom chiến lược B-2A (Spirit).

Vừa qua, Quốc hội Mỹ đã thông qua khoản chi 81 triệu USD cho chương trình nâng cấp bom siêu lớn GBU-57/B. Chương trình tập trung nâng cấp phần ngòi nổ và cánh đuôi để tăng khả năng xuyên phá.

Một số loại “siêu bom” được Quân đội Mỹ nghiên cứu phát triển và đưa vào trang bị, gồm: bom nhiệt áp GBU-43/B, bom BLU-82, bom xuyên siêu lớn GBU-57/B, bom điều khiển bằng la-de và bom tấn công liên hợp trực tiếp (JDAM)…

BOM ĐIỀU KHIỂN BẰNG LA-DE VÀ BOM TẤN CÔNG LIÊN HỢP TRỰC TIẾP (JDAM)

Hiện nay, trong biên chế Hải quân và Không quân Mỹ, cả bom điều khiển bằng la-de lẫn JDAM đều được trang bị bộ phận điều khiển và đuôi thăng bằng nhằm tăng độ chính xác khi tấn công mục tiêu của đối phương. Tuy nhiên, bom điều khiển bằng la-de không thể vận hành trong mọi điều kiện thời tiết và cần phải có năng lượng la-de truyền từ thiết bị la-de do người điều khiển đặt trên máy bay hoặc dưới mặt đất. Bộ phận truy tìm la-de không thể phát hiện mục tiêu qua mây, sương mù, bụi và có thể bị mất khả năng hoạt động khi rơi vào những điều kiện thời tiết trên. Bom điều khiển bằng la-de có phạm vi gây sát thương khoảng 10m. Kíp lái sẽ sử dụng một thiết bị điều khiển la-de đặt trên máy bay và bằng cách di chuyển một điểm nháy trên màn hình vô tuyến trong khoang lái, đưa điểm sáng la-de vào điểm mục tiêu hiển thị trên màn hình vô tuyến, giữ nó cho tới khi bom nổ. Bom điều khiển bằng la-de hoạt động nhờ năng lượng la-de và tiêu diệt mục tiêu trong khi bay.

Trong khi đó, tuy độ chính xác không bằng bom điều khiển bằng la-de, nhưng JDAM có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết nhờ hệ thống đạo hàng quán tính (INS) luôn cập nhật các dữ liệu từ bộ thu nhận tín hiệu hệ thống định vị toàn cầu GPS. Với bộ điều khiển INS/GPS, JDAM có thể tự động bay qua mây, sương mù và bụi để tiếp cận mục tiêu; phạm vi gây sát thương (CEP) trong đường kính 13m. Với tầm hiệu quả từ 8-24km, JDAM có thể được thả từ máy bay ở độ cao 13.500m, cách mục tiêu trên 24km.

Những năm tới, các máy bay chiến đấu của Mỹ tiếp tục sử dụng bom điều khiển bằng la-de, đặc biệt là trong môi trường phòng không chế áp và điều kiện thời tiết phù hợp; đồng thời, tăng cường sử dụng JDAM. Mỗi quả JDAM trị giá khoảng 20.000 USD, nặng 450kg. Lực lượng Không quân và Hải quân Mỹ đã đặt hàng Tập đoàn Boeing sản xuất loại bom JDAM có trọng lượng 225kg nhằm tăng số lượng bom mà máy bay mang được, giảm thiệt hại đối với khu vực xung quanh mục tiêu. Với JDAM nhỏ hơn, máy bay có thể mang chúng trả về kho nếu không sử dụng hết. Loại JDAM mới có khả năng tấn công trực tiếp mục tiêu sau khi được thả từ máy bay F-16 C/D Fighting Falon cách xa mục tiêu 9,6 km ở độ cao 6.000m. Theo kế hoạch, loại bom mới này sẽ được trang bị cho máy bay F-15, F-16, B-2A (Spirit), B-1B (Lancer), B-52H. Máy bay B-2A có thể mang 16 quả bom JDAM 900kg và 80 quả 225kg.

Do JDAM không thể tiêu diệt những mục tiêu thiết giáp và đoàn xe hộ tống đang di chuyển nên Không quân và Hải quân Mỹ đã phát triển một loại vũ khí có điều khiển, gọi là vũ khí mang ngòi nổ xen-xơ (SFW) CBU-97, do Tập đoàn Textron sản xuất. Trong giai đoạn đầu, SFW nặng 450kg, gồm 10 quả bom phụ BLU-80 được đặt trong một thiết bị hình trụ gắn trên máy bay. Mỗi quả bom mang 4 đầu đạn chống thiết giáp (Skeet); như vậy, một SFW sẽ có tổng số 40 Skeet. Đầu đạn Skeet có hình trụ, đường kính 1,5m, trong hành trình rơi có chức năng “nghiên cứu” khu vực mục tiêu nhờ một máy xen-xơ hồng ngoại thụ động. Khi phát hiện ra nguồn phát nhiệt, như động cơ xe tăng, Skeet sẽ phóng đầu đạn thâm nhập chứa thuốc nổ (EFP) nhằm vào vị trí sơ hở của mục tiêu. SFW có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết, cả ngày lẫn đêm. Mỗi SFW trị giá 300.000 USD và SFW cải tiến là 360.000 USD.

Hiện nay, Mỹ rất chú trọng cải tiến các loại vũ khí hủy diệt hiện có; đồng thời, đẩy mạnh nghiên cứu phát triển các loại vũ khí hủy diệt nguyên lý mới, nhất là bom thông thường có điều khiển để duy trì vị thế quân sự hàng đầu thế giới.

                    Đại tá LÊ VĂN THÀNH

    (Theo tài liệu nước ngoài)