CNQP&KT - Bom mìn còn sót lại sau chiến tranh được ví như… “thần chết” bởi sơ sểnh một chút là có thể phát nổ gây thương vong. Vì thế, những người làm công tác xử lý bom mìn, vật liệu nổ được gọi là nghề đi bắt “thần chết”. Trung tâm Rà phá bom mìn, thuộc Tổng công ty Kinh tế kỹ thuật Công nghiệp quốc phòng - GAET, là một trong số các đơn vị Quân đội thực hiện chức năng đó.

Vừa qua, chúng tôi có mặt tại huyện Vĩnh Linh (tỉnh Quảng Trị), nơi được mệnh danh là “túi bom” trong kháng chiến chống Mỹ. Trên bộ quân phục dã chiến của cán bộ, nhân viên kỹ thuật Trung tâm Rà phá bom mìn ướt đẫm mồ hôi. Các anh đang đi bắt “thần chết” trên công trình trọng điểm quốc gia xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam chạy qua khu vực Vĩnh Linh.

Chúng tôi theo Đại tá Phạm Anh Tú - Phó Tổng giám đốc Tổng công ty GAET vào tận công trường, nơi anh trực tiếp chỉ đạo công tác rà phá bom mìn. Đồng chí Phó Tổng giám đốc hành quân cùng bộ đội vào vị trí tập kết, trực tiếp kiểm tra các thiết bị chuyên dụng và giao nhiệm vụ cho các đội làm nhiệm vụ rà phá bom mìn, vật liệu nổ. Đề cập đến công tác bảo đảm an toàn, Đại tá Phạm Anh Tú yêu cầu cán bộ, nhân viên kỹ thuật các đội phải tuân thủ quy định, quy tắc an toàn được ban hành bởi cơ quan có thẩm quyền trên cơ sở phương án kỹ thuật thi công và kế hoạch thi công đã được duyệt; các bước triển khai phải tổ chức chặt chẽ, chỉ huy thống nhất theo đúng trình tự, quy định. Trong quá trình tổ chức thi công, nghiêm cấm các đội tự động thay đổi quy trình kỹ thuật. Khi gặp những vấn đề phát sinh, cần thay đổi một số bước trong quy trình đã được duyệt phải được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền. 

Nhiệm vụ đầu tiên trước khi tiến hành rà phá bom mìn là phải phát quang bụi cây, cỏ dại mọc cao. Công việc tưởng chừng như đơn giản nhưng phải làm thận trọng bởi lẽ rất có thể giẫm phải bom mìn. Vì vậy, khi phát quang phải sử dụng thiết bị bảo hộ, chặt cây không quá cao nhưng cũng không quá thấp so với mặt đất. Sau khi phát quang sẽ tiến hành dò bằng máy dò nông tìm kiếm những kim loại ở gần mặt đất, trong đó có cả bom, mìn. Tiếp đó là sử dụng máy dò sâu. Hiện nay, các thiết bị của Trung tâm có thể phát hiện bom mìn ở độ sâu tới 3m dưới mặt đất hoặc 30m dưới mặt nước. Các máy dò bom mìn vận hành trong cự ly được giới hạn bởi các đường dây và làm theo tuần tự. Khi máy rà bom mìn phát tín hiệu “tít, tít” có nghĩa là có vật bằng kim loại, người vận hành máy phải dùng thuốn cắm xuống đất để xác định vị trí và kích thước của kim loại, sau đó dùng xẻng hoặc dao, thận trọng đào từng lớp đất đá.  “Chiến lợi phẩm” thu được sau khi dò là các mảng kim loại không gây nguy hiểm được thu gom riêng, còn các loại bom, mìn, đạn được đưa vào hố chờ tiêu hủy.

Theo Đại tá Lê Viết Quân, Bí thư Đảng ủy Chi nhánh sản xuất - kinh doanh tổng hợp thuộc Tổng công ty GAET, nguyên Giám đốc Trung tâm Rà phá bom mìn, công tác rà phá bom, mìn, vật nổ là nhiệm vụ đặc thù, nguy hiểm, luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Cán bộ, nhân viên, người lao động của đơn vị thường xuyên phải đối mặt với “tử thần”. Để xảy ra mất an toàn sẽ phải trả giá bằng xương máu, tính mạng. Chính vì vậy, ngay từ những ngày đầu thành lập, đơn vị phải tuyển chọn những người có trình độ chuyên môn vững, phẩm chất đạo đức và sức khỏe tốt; đồng thời thường xuyên bám sát yêu cầu nhiệm vụ, tập trung huấn luyện chuyên môn nghiệp vụ, sẵn sàng đáp ứng và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Từ năm 2015 đến nay, Trung tâm Rà phá bom mìn của GAET đã triển khai khảo sát, lập phương án thi công và giám sát thi công hơn 200 công trình trên địa bàn cả nước.

Tìm hiểu được biết, Trung tâm cũng rất chú trọng đầu tư trang - thiết bị, các loại máy dò bom, mìn hiện đại, có tính năng kỹ thuật tốt, phù hợp điều kiện ở những vùng rừng núi hiểm trở, những dự án có mực nước sâu, mặt nước rộng… Tính từ năm 2015 đến nay, Trung tâm đã triển khai khảo sát, lập phương án thi công và giám sát thi công hơn 200 công trình trên địa bàn cả nước, như: Dự án Cao tốc đoạn Cam Lâm - Vĩnh Hảo, Dự án cao tốc đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu (Nghệ An), Dự án Kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc, kè chống sạt lở sông Ba kết hợp phát triển hạ tầng đô thị (tỉnh Phú Yên)... Đơn vị đã tiến hành thu hồi và xử lý an toàn gần 2 tấn bom mìn, vật nổ các loại, trả lại sự bình yên cho hơn 30.000 héc-ta đất tại các tỉnh, thành phố. Những kết quả bước đầu đã khẳng định uy tín và thương hiệu GAET trên mặt trận mới, được các chủ đầu tư và lãnh đạo chính quyền địa phương đánh giá cao.

Trao đổi với ông Hà Sỹ Đồng, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Trị, được biết: Huyện Vĩnh Linh trước kia là Đặc khu Vĩnh Linh, địa đầu giới tuyến, tiền tiêu của hậu phương miền Bắc nên hứng chịu nhiều trận bom, đạn khốc liệt nhất trong cuộc chiến tranh do đế quốc Mỹ gây ra. Theo số liệu thống kê, bình quân mỗi người dân nơi đây phải “đội” tới 7 tấn bom. Chiến tranh đã lùi xa gần nửa thế kỷ, vậy mà dưới lòng đất vẫn còn không ít bom, đạn, vật liệu nổ… Do “thần chết” luôn rình rập nên các công trình xây dựng lớn tại địa phương đều phải quan tâm đặc biệt đến việc rà phá bom mìn. 

“Trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã có nhiều đơn vị rà phá bom mìn, nhưng chúng tôi rất yên tâm với cách làm việc của Trung tâm Rà phá bom mìn thuộc Tổng công ty GAET. Trung tâm có trang - thiết bị hiện đại; cán bộ, nhân viên kỹ thuật được đào tạo chính quy, triển khai bài bản, luôn bảo đảm an toàn tuyệt đối” - Ông Hà Sỹ Đồng khẳng định.

Có thể nói, gần 8 năm đi vào hoạt động, Trung tâm Rà phá bom mìn của GAET đã khẳng định hiệu quả, chất lượng, an toàn trên mỗi công trình đảm nhiệm và đơn vị này vẫn đang tiếp tục củng cố, xây dựng thương hiệu ngày càng lớn mạnh, có uy tín.

Bài và ảnh: ĐỖ PHÚ THỌ