CNQP&KT - Ngành đóng tàu quân sự là một bộ phận hợp thành của công nghiệp quốc phòng, có nhiệm vụ nghiên cứu thiết kế, đóng mới, sửa chữa, cải hoán, hiện đại hóa các loại tàu, thuyền. Hiện nay, ngành đóng tàu quân sự đã từng bước làm chủ công nghệ hiện đại ứng dụng vào đóng mới, sửa chữa được nhiều gam tàu quân sự và kinh tế, trang bị cho các lực lượng bảo vệ chủ quyền biển, đảo và phát triển kinh tế.

Quá trình xây dựng và phát triển, ngành đóng tàu quân sự luôn quán triệt, thực hiện đúng các quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng về tổ chức lực lượng, đầu tư nâng cao năng lực, phát triển nguồn nhân lực, ứng dụng khoa học - công nghệ (KHCN) vào sản xuất, sửa chữa. Đến nay, tổ chức ngành đóng tàu quân sự cơ bản được kiện toàn với bộ máy các cơ quan quản lý cấp chiến lược trực thuộc Bộ Quốc phòng; cơ quan quản lý cấp cơ sở; cơ quan đăng kiểm tàu quân sự; các viện nghiên cứu thiết kế; các nhà máy đóng mới, sửa chữa tàu quân sự. Đội ngũ cán bộ, công nhân viên được đào tạo cơ bản, có trình độ, tay nghề cao, tích cực nghiên cứu ứng dụng thành tựu KHCN vào thi công đóng mới, sửa chữa tàu, thuyền. Công tác quản lý ngành ngày càng đi vào nền nếp, từ hoạch định chủ trương, chiến lược phát triển, chính sách quản lý, giám sát đến tổ chức thi công đóng mới, sửa chữa tàu. Ngành cũng đã gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu với sản xuất, sản xuất với sửa chữa và khai thác sử dụng; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đóng mới, cải hoán, hiện đại hóa tàu quân sự. Công tác đầu tư được quy hoạch có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với yêu cầu phân công chuyên môn hóa sản phẩm của các đơn vị; phân bổ hợp lý giữa đầu tư mới với đầu tư nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa dây chuyền công nghệ hiện có, nhất là các dây chuyền công nghệ đặc chủng phục vụ đóng mới, sửa chữa tàu quân sự và kinh tế.

Đặc biệt, thông qua xây dựng tổ chức ngành, đào tạo thu hút nguồn nhân lực, đầu tư cơ sở hạ tầng, trang - thiết bị, ngành đóng tàu quân sự đã khai thác, sử dụng hiệu quả các thiết bị công nghệ tiên tiến; chủ động nghiên cứu hoàn thiện, làm chủ được nhiều công nghệ rất quan trọng trong đóng và sửa chữa tàu, như: công nghệ đóng tàu theo phương pháp mô đun hóa sản phẩm (đóng tổng đoạn); công nghệ hàn hợp kim titan; nghiên cứu, làm chủ công nghệ phóng dạng trên máy cắt công nghệ cao, rút ngắn thời gian thi công vỏ tàu, nâng cao chất lượng, tiết kiệm được nguyên liệu nhờ tối ưu hóa trong triển khai cắt tấm (giảm tỷ lệ phế liệu xuống còn khoảng 8%). Bên cạnh đó, ngành đóng tàu quân sự còn làm chủ các phần mềm đóng tàu tiên tiến, như: Shipconstructor, 3D inventer… Trong đó, Shipconstructor là phần mềm rất tiên tiến, chuyên dụng cho thiết kế thi công tàu thủy và công trình nổi. Phần mềm 3D inventer cho phép tạo ra các mô hình 3D chính xác kết hợp mô phỏng động trong môi trường 3D.

Ngoài ra, trên cơ sở tiếp nhận chuyển giao công nghệ đóng tàu từ các đối tác nước ngoài, ngành đóng tàu quân sự trong nước đã có những phương thức, cách làm phù hợp với điều kiện và năng lực hiện có của từng đơn vị, như: nghiên cứu, thay thế một số chủng loại thiết bị trên tàu, hiện đại hơn, có tính năng tương đương nhưng chi phí thấp hơn (bộ thiết bị phòng chống tác nhân phóng xạ, bộ lọc khí tuốc bin, máy sấy không khí, hệ thống thu gom nước ngưng tụ máy điều hòa, máy đun nước nóng, van các loại, phụ tùng đường ống… trên các gam tàu tên lửa); nội địa hóa vật tư chi tiết trên một số tàu quân sự (bọc cách nhiệt, keo cố định trục chân vịt, keo chống rung, keo làm kín điện…), góp phần vừa làm chủ công nghệ, vừa chủ động được nguồn cung ứng và tiết giảm chi phí. Qua đó, năng lực công nghệ ngành đóng tàu quân sự đã có sự phát triển vượt bậc. Từ xuất phát điểm chỉ đủ năng lực để sửa chữa các tàu quân sự; đóng mới một số tàu vận tải, bổ trợ và tàu chiến cỡ nhỏ, đến nay, ngành đóng tàu quân sự đã đóng được những gam tàu hiện đại, như: tàu tên lửa tấn công nhanh, tàu pháo tuần tiễu, tàu ngầm mini, tàu tuần tra kết hợp tìm kiếm cứu nạn xa bờ, tàu tuần tra cao tốc, tàu chở quân, tàu vận tải tổng hợp kiêm quân y, tàu khảo sát đo đạc biển, tàu vận tải đa năng, tàu tiếp dầu trên biển, tàu cứu hộ tàu ngầm, tàu cảnh sát biển đa năng, tàu vận tải đổ bộ… Đồng thời, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ sửa chữa, bảo đảm kỹ thuật thường xuyên, đột xuất cho các gam tàu quân sự, kịp thời trang bị cho các lực lượng huấn luyện, tuần tra thực thi pháp luật trên biển và cứu hộ cứu nạn. Cùng với đó, ngành đóng tàu quân sự còn thực hiện hiệu quả chủ trương kết hợp quốc phòng với kinh tế, kinh tế với quốc phòng, lưỡng dụng hóa các dây chuyền công nghệ, trang - thiết bị máy móc, tích cực tìm kiếm đối tác, bạn hàng để đóng mới các gam tàu kinh tế có chất lượng, tính thẩm mĩ cao, như: tàu cứu hộ tàu ngầm, tàu huấn luyện hàng không, tàu huấn luyện thuyền viên, tàu tuần tra cao tốc, tàu công trình, các loại tàu kéo công suất lớn, tàu chở khách, tàu chở hàng đa năng, tàu đánh bắt cá ngừ đại dương, tàu chở nhựa đường, du thuyền hai thân… phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu, góp phần bảo đảm việc làm, thu nhập cho người lao động, giữ gìn nguồn nhân lực và tạo nguồn tài chính để tái đầu tư phục vụ sản xuất.

Ngành đóng tàu quân sự đã làm chủ được nhiều công nghệ rất quan trọng, như: công nghệ đóng tàu theo phương pháp mô đun hóa sản phẩm; công nghệ hàn hợp kim titan; công nghệ phóng dạng trên máy cắt công nghệ cao…

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, ngành đóng tàu quân sự hiện cũng đang gặp nhiều khó khăn do nhiệm vụ cấp trên giao không thường xuyên. Mặt khác, trình độ công nghệ về thiết kế tàu quân sự tuy đã có bước phát triển nhất định, nhưng còn thiếu kinh nghiệm và năng lực về thiết kế tàu chiến hiện đại; thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao; cơ sở vật chất kỹ thuật của các nhà máy đóng tàu tuy đã được đầu tư song vẫn chưa đồng bộ; mặt bằng sản xuất hạn chế...

Để công nghệ đóng tàu quân sự phát triển bền vững, tiến tới làm chủ được công nghệ đóng tàu hiện đại theo tinh thần Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26/1/2022 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo, với mục tiêu đến năm 2030 "Đóng mới các loại tàu chiến đấu, tàu tuần tra, tàu ngầm cỡ nhỏ, tàu bổ trợ quân sự hiện đại phù hợp với nhu cầu trang bị của Quân đội", trong thời gian tới, các đơn vị đóng tàu quân sự cần triển khai đồng bộ một số giải pháp sau:

Một là, tiếp tục xây dựng hoàn thiện hành lang pháp lý trong đóng tàu quân sự; thực hiện đúng các quan điểm chỉ đạo chiến lược về tổ chức lực lượng ngành đóng tàu quân sự; tập trung xây dựng, hoàn thiện hệ thống quy định, tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng, các quy trình, tiêu chuẩn quản lý thiết kế, thi công trong đóng tàu quân sự.

 

Ngành đóng tàu quân sự đã đóng được những gam tàu hiện đại như: tàu tên lửa tấn công nhanh, tàu pháo tuần tiễu, tàu ngầm mini, tàu tuần tra kết hợp tìm kiếm cứu nạn xa bờ, tàu tuần tra cao tốc, tàu chở quân, tàu tàu cứu hộ tàu ngầm, tàu Cảnh sát biển đa năng, tàu vận tải đổ bộ…

(Nguồn: Phòng Quản lý đóng tàu, Bộ Tham mưu, Tổng cục CNQP)

Hai là, chú trọng công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực đóng tàu quân sự. Ưu tiên đào tạo, phát triển nguồn nhân lực kỹ thuật, chuyên ngành đặc thù gắn với đóng tàu quân sự. Có chính sách tuyển dụng, đãi ngộ hợp lý để gìn giữ, thu hút được nguồn nhân lực chất lượng cao cho đóng tàu quân sự.

Ba là, tiếp tục thực hiện tốt công tác đầu tư để nâng cao năng lực cho các cơ sở đóng tàu quân sự, nhất là các công nghệ đóng tàu hiện đại, như: phần mềm thiết kế chuyên dụng, máy in quét 3D, robot tự động (robot hàn, robot giám sát) trong thi công đóng tàu, hệ thống sàn nâng tự động. Đầu tư hiện đại hóa các cơ sở thiết kế tàu quân sự (các phòng thí nghiệm, các phần mềm mô phỏng số để chủ động trong thiết kế, thử nghiệm, đánh giá và hoàn thiện thiết kế); từng bước làm chủ thiết kế, đóng mới các gam tàu chiến đấu hiện đại có hàm lượng chất xám, giá trị gia tăng cao.

Bốn là, đẩy mạnh công tác nghiên cứu phát triển và ứng dụng KHCN trong lĩnh vực đóng tàu quân sự; đồng thời, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật áp dụng vào sản xuất, nâng cao hơn nữa tỷ lệ nội địa hóa trong đóng tàu quân sự. Ưu tiên lựa chọn công nghệ hiện đại trên nền tảng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư với trọng tâm đột phá vào công nghệ lõi, công nghệ nền tạo ra các dòng sản phẩm tàu quân sự và kinh tế hiện đại, có chất lượng, độ tin cậy cao.

Năm là, đẩy mạnh và mở rộng hợp tác quốc tế về lĩnh vực đóng tàu quân sự. Chủ động tăng cường và mở rộng hợp tác với những nước có công nghệ đóng tàu quân sự phát triển, thông qua các hình thức hợp tác về đào tạo (đào tạo chuyên sâu về thiết kế, đào tạo nâng cao chuyên môn cho kỹ sư, tay nghề cho công nhân); hợp tác về chuyển giao công nghệ đóng mới một số gam tàu và nhận đặt hàng đóng mới các tàu xuất khẩu. Cùng với đó, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu, sản phẩm để tiến tới trực tiếp xuất khẩu một số chủng loại tàu chiến đấu, tàu tuần tra cao tốc, tàu bổ trợ ra thị trường thế giới.

Với những thành tích đã đạt được, cùng cơ sở vật chất, dây chuyền, trang - thiết bị máy móc được đầu tư; đội ngũ cán bộ, công nhân viên có trình độ, tay nghề, ngành đóng tàu quân sự sẽ tiếp tục vươn lên làm chủ công nghệ đóng, sửa chữa các gam tàu quân sự và kinh tế hiện đại, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới.

Thượng tá, TS. TẠ THANH HẢI

Trưởng phòng Quản lý đóng tàu, Bộ Tham mưu, Tổng cục Công nghiệp quốc phòng