CNQP&KT - Là đơn vị duy nhất của Quân đội thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh vật liệu, linh kiện và thiết bị điện, điện tử, quang điện tử, Nhà máy Z181 có nhiều lợi thế phát triển. động lực phát triển của Z181 chính là "chất xám" của đội ngũ lính thợ, là tinh thần chủ động ứng dụng khoa học - công nghệ và thành tựu "Cách mạng 4.0" để bứt tốc vươn lên.

ĐỊNH DANH THƯƠNG HIỆU "ĐIỆN TỬ SAO MAI"

Trong số các doanh nghiệp thuộc Tổng cục Công nghiệp quốc phòng (CNQP), Nhà máy Z181 có điều kiện hội nhập rất sớm, bởi ngay sau khi thành lập (năm 1979), Nhà máy được giao nhiệm vụ sản xuất và xuất khẩu linh kiện bán dẫn sang Tiệp Khắc. Ở giai đoạn "huy hoàng", quân số của Nhà máy lên đến 600 người, trong đó có khoảng 150 kỹ sư được đào tạo tại nước ngoài và nhiều lao động lành nghề đã từng thực tập tại Tiệp Khắc, Nam Tư (trước đây)… Khi Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu tan rã, lượng hàng xuất khẩu của Nhà máy giảm dần rồi ngừng hẳn, người lao động không có việc làm, tình cảnh đơn vị "lao đao, đuối sức". Nếu không tìm ra giải pháp gỡ khó, nguy cơ tan rã là có thật! Để "cứu nguy", lãnh đạo, chỉ huy Nhà máy xác định chuyển hướng sang sản xuất, kinh doanh hàng điện tử; đồng thời nhà máy được đổi tên thành Liên hiệp Khoa học sản xuất bán dẫn Sao Mai. Phát huy trình độ đội ngũ thợ lành nghề cùng máy móc, thiết bị của cơ sở sản xuất linh kiện bán dẫn đầu tiên ở Việt Nam, đơn vị tập trung sản xuất sản phẩm điện tử dân dụng, có chất lượng, giá thành phù hợp với người tiêu dùng ở cả thành thị và nông thôn. Theo thời gian, các sản phẩm điện tử mang thương hiệu Sao Mai ngày càng "phủ sóng" rộng khắp. Khi sản phẩm đã có chỗ đứng trên thị trường, đơn vị lại thay đổi tên giao dịch thành Công ty Điện tử Sao Mai, đồng thời tiến hành sắp xếp, cơ cấu lại bộ máy, đầu tư nâng cấp máy móc, thiết bị. Trong điều kiện khoa học - công nghệ phát triển nhanh chóng và nhu cầu của người tiêu dùng ngày càng cao, các mặt hàng điện tử liên tục đổi mới về hình thức, chất lượng, tính năng sử dụng, chịu sự cạnh tranh gay gắt với sản phẩm trong nước và hàng nhập ngoại, Điện tử Sao Mai vẫn đứng vững, với mức tăng trưởng bình quân 5-10%/năm.

Sở dĩ có những dòng "lược sử" nêu trên là để minh chứng rằng, Nhà máy Z181 từng có nền tảng phát triển, với thương hiệu "Điện tử Sao Mai" đã được định danh trong nước. Tất nhiên, trên hành trình xây dựng, phát triển của một doanh nghiệp, không thể tránh khỏi những lúc thăng trầm, song điều cốt yếu là phải phát huy mọi nguồn lực, kiên định mục tiêu, xác định lộ trình và bước đi phù hợp để vững vàng vượt khó. Đây là điều Z181 đang thực hiện và đạt một số thành quả.

LẤY CON NGƯỜI LÀM TRUNG TÂM

Phải khẳng định, Z181 hiện không phải là đơn vị nằm trong "top ten" các doanh nghiệp có thực lực của Tổng cục CNQP, bởi các chỉ tiêu sản xuất, kinh doanh hằng năm chỉ đạt hoặc vượt kế hoạch không nhiều; thu nhập bình quân người lao động còn thấp so với mức sinh hoạt trên địa bàn Thủ đô. Do vậy, vài năm trước đây, có hiện tượng "chảy máu chất xám" khi một số sĩ quan, kỹ sư trẻ mới về Nhà máy không lâu đã lần lượt xin chuyển công tác.

Với quan điểm lấy con người làm trung tâm, là động lực phát triển, đặc biệt trong bối cảnh đẩy mạnh công tác khoa học - công nghệ (KHCN), ứng dụng thành tựu công nghệ phục vụ sản xuất, phát triển sản phẩm, lãnh đạo, chỉ huy Nhà máy đã đề ra nhiều giải pháp để thu hút và giữ gìn nguồn nhân lực. "Z181 không có lợi thế giữ chân nhân tài bằng mức thu nhập và chế độ đãi ngộ vượt trội, nhưng Nhà máy luôn tạo điều kiện cho mỗi cá nhân có cơ hội phát triển, nhất là những người làm khoa học, để họ có không gian, môi trường sáng tạo và cống hiến xây dựng đơn vị" - Đại tá Đỗ Cao Kiên, Giám đốc Nhà máy Z181 khẳng định.

"Nhà máy luôn tạo điều kiện cho mỗi cá nhân có cơ hội phát triển, nhất là những người làm khoa học có không gian, môi trường sáng tạo và cống hiến xây dựng đơn vị".

            (Đại tá Đỗ Cao Kiên, Giám đốc Nhà máy Z181)

Tìm hiểu được biết, từ chủ trương nêu trên, Đảng ủy, Ban giám đốc Nhà máy đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ công tác thu hút, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác nghiên cứu KHCN. Đến nay, nguồn nhân lực KHCN của Nhà máy đã tăng cả về số lượng và chất lượng, nhất là đội ngũ cán bộ chuyên môn về lĩnh vực cơ khí, điện tử, quang - điện tử, vật lý, kỹ thuật, hóa học… bước đầu hình thành các nhóm nghiên cứu chuyên sâu về lĩnh vực điện tử, quang - điện tử và điều khiển. Đại tá Nguyễn Hồng Hà, Bí thư Đảng ủy Nhà máy Z181 bộc bạch, niềm vui lớn của anh là được đồng hành, chia sẻ với đội ngũ cán bộ làm công tác nghiên cứu KHCN và cùng với lãnh đạo, chỉ huy Nhà máy "lựa đúng người, chọn đúng việc" để bổ nhiệm, cất nhắc. Thế nên, anh luôn dặn các kỹ sư trẻ cần mạnh dạn bày tỏ ý kiến khi gặp khó khăn, vướng mắc trong công việc và cả trong đời sống. Nhưng trên tất cả là họ được tạo điều kiện để phát huy năng lực, sở trường, trình độ chuyên môn. Khi được đặt đúng vị trí, thế mạnh của mỗi người sẽ càng được bộc lộ, khẳng định qua thực tế công tác. Trường hợp Thiếu tá Nguyễn Văn Chung, Phó trưởng phòng Kỹ thuật - Công nghệ Nhà máy là một ví dụ. Chung là cán bộ trẻ có nhiều triển vọng, nhưng thực tế cuộc sống đặt anh trước lựa chọn ra đi hay ở lại cống hiến cho Nhà máy? Băn khoăn này đã được lãnh đạo, chỉ huy đơn vị giải đáp bằng cách giao trọng trách thực hiện đề tài nhiệm vụ và vị trí quản lý cho anh. Tất nhiên là Nguyễn Văn Chung đã đáp lại sự tin tưởng này bằng kết quả hoàn thành nhiệm vụ của mình. Còn với Thượng tá, TS. Nguyễn Công Minh, Trưởng phòng Nghiên cứu phát triển - người có nhiều năm học hành bài bản chuyên ngành quang - điện tử tại Nga, lại sẵn sàng đầu quân về Z181 khi đang công tác ở cơ quan cấp chiến lược. Anh khẳng định, đây là sự lựa chọn đúng đắn, bởi từ khi về Nhà máy, anh được phát huy năng lực toàn diện, được trực tiếp tham gia từ khâu nghiên cứu thiết kế đến chế tạo sản phẩm. Do vậy, cơ hội được ứng dụng kiến thức đã học vào thực tế luôn rộng mở và anh còn tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm, kỹ năng công tác.

Có thể nói, mỗi con người ở đây đều là mắt xích không thể thiếu để "cỗ máy Z181" vận hành trơn tru, hiệu quả. Nhờ đội ngũ cán bộ, nhân viên kỹ thuật chiếm tới 1/3 quân số, Z181 có lực lượng hùng hậu để đẩy mạnh ứng dụng KHCN, lấy KHCN làm bàn đạp phát triển.

CÔNG NGHỆ ĐI TRƯỚC MỘT BƯỚC

Theo lãnh đạo, chỉ huy Nhà máy Z181, định hướng và quan điểm chỉ đạo xuyên suốt đối với công tác KHCN của Nhà máy là phải bám sát thực tiễn để đạt "mục tiêu kép", đó là: cải tiến, hiện đại hóa đối với sản phẩm đã được sử dụng và mở hướng nghiên cứu lâu dài để đáp ứng nhu cầu thực tế. Những năm gần đây, đề tài nhiệm vụ KHCN của Nhà máy tăng cả về số lượng và chất lượng, trong đó có một số đề tài cấp Bộ Quốc phòng và cấp Tổng cục. Đặc biệt, nhiều đề tài nghiên cứu; sáng kiến, cải tiến kỹ thuật đã được ứng dụng vào sản xuất và định hướng phát triển sản phẩm mới, như: ống khuếch đại ánh sáng có tính năng Autogating, ống khuếch đại ánh sáng có màn ảnh trắng đen, hộp đựng kính ngắm B41, đèn LED cho đĩa kiểm tra phát hỏa súng SPG-9… Các sản phẩm này có ý nghĩa lớn cả về chính trị, quốc phòng và kinh tế, trong đó, các sản phẩm quốc phòng đã được đơn vị tập trung mọi nguồn lực để sản xuất đạt chất lượng, tiến độ, hiệu quả.

Một điểm nhấn đặc biệt quan trọng, thể hiện rõ nét năng lực, trình độ KHCN của đội ngũ cán bộ, kỹ sư Z181, đó là việc Nhà máy đã làm chủ công nghệ sản xuất ống khuếch đại ánh sáng thế hệ 2+. Thành quả đó mở ra một lĩnh vực mới cho ngành CNQP Việt Nam, bởi trên thế giới hiện có rất ít quốc gia sản xuất được sản phẩm này. Ở nước ta, dây chuyền sản xuất ống khuếch đại ánh sáng (EOP) thế hệ 2+ của Nhà náy Z181 được Bộ Quốc phòng đầu tư, đưa vào hoạt động từ năm 2012. Sau gần 10 năm sản xuất, chất lượng sản phẩm EOP của Nhà máy Z181 đã được cải thiện đáng kể về độ phân giải, độ nhạy; hiệu suất EOP loại A tăng từ 40% lên 50%. Ngoài việc cải tiến về chất lượng và hiệu suất dây chuyền, sản phẩm EOP thế hệ 2+ không ngừng đa dạng về chủng loại. Nếu như trước đây, Z181 chỉ sản xuất sản phẩm EOP có màn ảnh xanh, thì hiện nay, Nhà máy đã chế tạo thêm được những loại EOP có màn ảnh trắng đen, vàng xanh. Đồng thời, nghiên cứu, chế tạo loại EOP có chế độ tự động điều chỉnh nguồn sáng đảm bảo khả năng làm việc liên tục. Sản phẩm EOP do Nhà máy Z181 sản xuất, được sử dụng trên các loại kính ngắm của súng và ống nhòm đêm, giúp tăng khả năng ngắm bắn, quan sát vào ban đêm, đáp ứng yêu cầu huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của bộ đội.

Những năm qua, Z181 được Bộ Quốc phòng và Tổng cục CNQP quan tâm xây dựng tiềm lực khoa học quân sự, đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất, với 3 dự án trọng điểm: Dự án "Ngòi đạn pháo", Dự án "Đầu tư bổ sung thiết bị tăng năng lực sản xuất cho dây chuyền sản xuất kính nhìn đêm" và Dự án "Đầu tư mua sắm thiết bị sản xuất". Các thiết bị được đầu tư phù hợp với hệ thống dây chuyền sản xuất hiện có của đơn vị, qua đó nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, khả năng gia công, chế tạo các sản phẩm mới. Trong đó, Nhà máy đã làm chủ được dây chuyền chế tạo khí tài quan sát và ngắm bắn đêm, nhất là các khâu liên quan đến chất lượng sản phẩm, như: xử lý tấm vi kênh, cụm màn ảnh, chế tạo photocatot và tổng lắp sản phẩm. Từ vị trí của một đơn vị thuần sản xuất bán thành phẩm, Z181 đã vươn lên trở thành đơn vị chủ sản phẩm quốc phòng. Bên cạnh đó, Nhà máy cũng tích cực đẩy mạnh sản xuất kinh tế, tập trung vào 3 lĩnh vực chính, gồm: sản xuất, dịch vụ kỹ thuật; điện, điện tử và cơ khí. Nhiều sản phẩm đã khẳng định được chỗ đứng tại thị trường trong nước và mở ra triển vọng xuất khẩu, như: kính nhìn đêm 1 mắt, 2 mắt; bảng mạch điện tử; thiết bị đo điện trở kíp nổ; các sản phẩm điện tử dân dụng; đèn LED…

Giám đốc Đỗ Cao Kiên nhấn mạnh: Để phát triển trong giai đoạn mới, Nhà máy Z181 tập trung thực hiện hai khâu đột phá, đó là: Đẩy mạnh công tác nghiên cứu, phát triển sản phẩm điện tử, quang điện tử gắn với nhu cầu trang bị của Quân đội và tích cực phát triển sản xuất kinh tế. Trong đó, Nhà máy xác định, công nghệ phải luôn đi trước một bước để dẫn lối, mở hướng phát triển. Đồng thời, xây dựng, phát triển nguồn nhân lực bằng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là trong lĩnh vực nghiên cứu thiết kế, chế tạo VKTBKT mới, công nghệ cao; trong đó, chú trọng phát huy hiệu quả hoạt động của các nhóm nghiên cứu chuyên sâu.

Cùng với đó, Z181 tiếp tục đầu tư bổ sung hoàn thiện cơ sở vật chất cho hoạt động KHCN; tham mưu, đề xuất với cấp trên đầu tư bổ sung các thiết bị đo lường, trang - thiết bị phục vụ sản xuất, thay thế các thiết bị đã sử dụng nhiều năm nhằm lưỡng dụng hóa và tăng năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm, tăng năng lực về kiểm tra, đo lường, thử nghiệm VKTBKT mới, công nghệ cao. Nhà máy cũng tăng cường công tác quản lý KHCN, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác quản lý các đề tài, nhiệm vụ; đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu KHCN, tích cực ứng dụng thành tựu của "Cách mạng 4.0" trong nghiên cứu thiết kế, chế tạo VKTBKT mới để rút ngắn thời gian nghiên cứu, sớm đưa các sản phẩm vào sản xuất trang bị cho Quân đội.

Với mục tiêu đã xác định, Z181 đang trên lộ trình chinh phục những đỉnh cao mới, dẫu rằng, chặng đường này vẫn còn nhiều gian khó. Nhưng "gian khó mới tỏ anh hùng"! Chắc chắn, với nguồn “chất xám” của những người lính thợ, Z181 sẽ biến thách thức thành cơ hội, tích cực phát huy thế mạnh của hạ tầng kỹ thuật, thiết bị, nhân lực… để xây dựng Nhà máy phát triển bền vững trong giai đoạn mới.

Bài và ảnh: HÀ ANH