CNQP&KT - Nhà máy Z189 (tên doanh nghiệp là Công ty TNHH Một thành viên 189) là một trong những cơ sở đóng tàu mạnh của Quân đội. Phát huy truyền thống đơn vị Anh hùng cùng thế mạnh về công nghệ, trang - thiết bị và nguồn nhân lực, những năm gần đây, Nhà máy đã làm chủ công nghệ đóng mới nhiều gam tàu quân sự hiện đại, tàu kinh tế phục vụ trong nước và xuất khẩu.

Nhà máy Z189 (tiền thân là Xưởng 10B thuộc Phòng Công binh, Bộ Tham mưu Quân khu 3) có chức năng, nhiệm vụ gia công cơ khí, sửa chữa khí tài phục vụ sẵn sàng chiến đấu cho các đơn vị thuộc Quân khu 3. Thực hiện chủ trương của Bộ Quốc phòng về tổ chức sắp xếp lực lượng, bố trí thế chiến lược cho phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, ngày 17/1/1989, Tư lệnh Quân khu 3 quyết định chuyển đổi Xưởng 10B thành Xí nghiệp 189 thực hiện nhiệm vụ sửa chữa, đóng mới các phương tiện thủy, bộ, dịch vụ vật tư kim khí phục vụ đóng tàu. Từ đây, ngày 17/1 hằng năm trở thành ngày truyền thống của đơn vị.

Những ngày đầu thành lập, Xí nghiệp gặp rất nhiều khó khăn, thách thức, nhất là các kiến thức về kinh tế thị trường, chuyên môn về lĩnh vực đóng tàu còn hạn chế; nguồn nhân lực mỏng; cơ sở vật chất, thiết bị lạc hậu... Được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Thường vụ Đảng ủy Bộ Tư lệnh Quân khu 3 và với tinh thần đoàn kết, chủ động, sáng tạo, quyết tâm cao, Xí nghiệp 189 xác định nhiệm vụ quan trọng hàng đầu là phải tuyển dụng, đào tạo đội ngũ cán bộ chuyên môn và công nhân lành nghề, tìm phương án để đầu tư thích hợp. Bằng những giải pháp thiết thực, Xí nghiệp đã nỗ lực vượt qua khó khăn, từng bước nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, tạo nhiều dấu ấn quan trọng. 

Tháng 4/1996, tiếp tục thực hiện chủ trương của Bộ Quốc phòng về sắp xếp lại các doanh nghiệp quân đội, Xí nghiệp 189 được đổi tên thành Nhà máy Z189 (tên giao dịch là Công ty 189) với nhiệm vụ đẩy mạnh hơn nữa hạch toán sản xuất, kinh doanh. Cuối năm 2003, theo yêu cầu nhiệm vụ cũng như sự lớn mạnh không ngừng, Nhà máy được chuyển từ Quân khu 3 về trực thuộc Tổng cục Công nghiệp quốc phòng (CNQP). Có thể nói, ở thời điểm đó, sau gần 15 năm hoạt động, Nhà máy đã có nhiều đóng góp cho việc đảm bảo kỹ thuật các phương tiện thủy của Quân khu 3, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu; đóng mới hàng loạt tàu chở quân, tàu tuần tra, tàu vận tải, tàu cá và tàu hàng vỏ gỗ, vỏ thép… Đặc biệt, Nhà máy là doanh nghiệp đầu tiên trong nước nghiên cứu, chế thử và đóng mới thành công các loại tàu, xuồng cao cấp vỏ hợp kim nhôm phục vụ quốc phòng, an ninh và dân sinh.

Với tư duy, định hướng phát triển đúng đắn trong lựa chọn đối tác chiến lược, đột phá trong chuyển giao công nghệ hiện đại, được trên quan tâm đầu tư, Nhà máy Z189 đã từng bước nâng cao năng lực đóng mới và sửa chữa nhiều loại tàu, xuồng có hàm lượng kỹ thuật, công nghệ cao. Bên cạnh đó, việc Nhà máy được chuyển từ doanh nghiệp kinh tế thành doanh nghiệp quốc phòng, an ninh (tháng 4/2006), tên giao dịch chuyển thành Công ty TNHH Một thành viên 189 (tháng 4/2010) cũng tạo thêm sức bật cho doanh nghiệp.

Nhà máy Z189 vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (năm 2008) và nhiều huân chương, cờ thi đua của Chính phủ, Bộ Quốc phòng, Tổng cục CNQP.

  (Nguồn: Phòng Chính trị, Nhà máy Z189)

Hơn 10 năm trở lại đây, Nhà máy Z189 đã có bước phát triển đột phá, góp phần cùng ngành đóng tàu quân sự lập nên nhiều thành tựu quan trọng. Trong đó, Nhà máy đã nghiên cứu, đóng mới thành công nhiều loại tàu quân sự (lần đầu tiên được đóng trong nước), có yêu cầu kỹ thuật cao, phức tạp, trang bị vũ khí, khí tài hiện đại, hoạt động dài ngày trên biển, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Tiêu biểu như: tàu chở quân K122 (HQ571), tàu quân y K123 (HQ561) - được mệnh danh là "Bệnh viện trên biển" và tàu tìm kiếm cứu nạn tàu ngầm đa năng MSSARS 9316 (Yết Kiêu 927) cho Quân chủng Hải quân; tàu Cảnh sát biển đa năng DN2000 cho Cảnh sát biển Việt Nam. Đây cũng là những con tàu lớn nhất Đông Nam Á, được trang bị nhiều thiết bị hàng hải chưa từng có trên các tàu ở Việt Nam. Cùng với đó, Nhà máy đóng mới thành công loạt tàu Hải đội dân quân thường trực cho Cục Dân quân tự vệ (Bộ Tổng Tham mưu) và một số gam tàu khác cho các đơn vị trong toàn quân. Bên cạnh đóng mới, Nhà máy còn đảm nhiệm sửa chữa nhiều chủng loại tàu quân sự cho lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam, Quân chủng Hải quân, Bộ đội Biên phòng, Tổng cục Hậu cần, Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel)… Các chủng loại tàu do Nhà máy đóng mới và sửa chữa luôn được đánh giá cao về chất lượng cũng như đảm bảo tiến độ.

Ngoài đóng mới và sửa chữa tàu, thuyền, Nhà máy Z189 cũng chú trọng phát triển đa dạng sản phẩm phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh và dự án quốc phòng trọng điểm. Trong đó, nhiều sản phẩm đòi hỏi trình độ kỹ thuật, công nghệ cao, phức tạp, như một số dự án cho Viettel, Quân chủng Hải quân, Quân chủng Phòng không - Không quân, Binh chủng Thông tin liên lạc… Đồng thời, tích cực tham gia nghiên cứu, chế tạo xe chiến đấu bộ binh và đã được Bộ Quốc phòng giao nhiệm vụ đóng mới loạt đầu tiên; sản xuất các trang - thiết bị quân sự khác… Những nhiệm vụ này có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao năng lực tự chủ sản xuất vũ khí, trang bị kỹ thuật cho Quân đội, góp phần tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh quốc gia.

Để đứng vững bằng cả "hai chân" là sản xuất quốc phòng và sản xuất kinh tế, Z189 phát huy thế mạnh về năng lực công nghệ, đẩy mạnh hợp tác với các tập đoàn lớn trên thế giới, như: Tập đoàn Damen (Hà Lan), Tập đoàn AKVA Group ASA (Na Uy)... đóng mới và xuất khẩu nhiều tàu, xà lan có giá trị kinh tế cao. Trong đó có những tàu chuyên dụng đạt tiêu chuẩn quốc tế, thiết kế phức tạp với hàm lượng kỹ thuật cao, tải trọng lớn, như: tàu cứu hộ tàu ngầm, tàu huấn luyện hàng không, tàu cung ứng thuyền viên... Những năm qua, thị trường đóng mới và sửa chữa tàu phục vụ khách hàng trong nước cũng được Nhà máy tiếp cận, mở rộng. Nhà máy đã ký kết các hợp đồng lớn, ổn định trong đóng mới du thuyền, tàu hoa tiêu, các loại xuồng, đặc biệt là dòng tàu chở khách lên đến hơn 1.000 chỗ cho Công ty Cổ phần tàu cao tốc Phú Quốc, Công ty Cổ phần đầu tư HAVACO, Công ty Cổ phần Tập đoàn Mai Linh, Công ty Cổ phần khu Du lịch đảo Cát Bà, Công ty Cổ phần du thuyền năm sao Tuần Châu...

"Một trong những mục tiêu quan trọng, xuyên suốt, lâu dài của Nhà máy Z189 là phấn đấu trở thành trung tâm đóng tàu quân sự hiện đại của Quân đội và quốc gia; giữ vững uy tín, phát triển thương hiệu trên thị trường đóng tàu trong nước và quốc tế; đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội chính quy, tinh nhuệ, hiện đại vào năm 2030".

(Đại tá Nguyễn Văn Điều)

Đạt được những kết quả trên là do Nhà máy đã và đang thực hiện quyết liệt, hiệu quả nhiều giải pháp đồng bộ. Trong đó, việc áp dụng các phương thức quản lý tiên tiến, nâng cao tính chuyên nghiệp trong quản lý, vận hành bộ máy là ưu tiên hàng đầu của Nhà máy. Đó là hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008; phương pháp quản lý 5S của Nhật Bản; tiêu chuẩn đánh giá rủi ro JH143 của Liên hiệp Ủy ban chung quốc tế về đóng tàu (Nhà máy được xếp hạng B trong thang điểm từ A-E); hệ thống phần mềm chuyên dụng quản lý vật tư, tài chính; hệ thống máy chấm công vân tay tự động… Đối với nguồn nhân lực, cùng với việc chú trọng thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao từ các trường Quân đội và đại học trên cả nước, Đảng ủy, Ban Giám đốc Nhà máy đã lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng quy chế đào tạo, huấn luyện, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý, kỹ sư và công nhân kỹ thuật với những chính sách cụ thể nhằm khuyến khích mọi người tự học tập nâng cao trình độ chuyên môn, tay nghề. Nhà máy thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao tay nghề, thực hiện tốt công tác đào tạo cấp chứng chỉ thợ hàn, quy trình hàn theo tiêu chuẩn quốc tế (Lloyd, BV) và chứng chỉ hàn ống, hàn thép theo tiêu chuẩn quốc tế và Việt Nam (VR)...

Công tác ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật cũng được Nhà máy rất coi trọng bằng việc đầu tư dây chuyền, máy móc, trang - thiết bị hiện đại, đồng bộ nhằm phát triển sản xuất, nhất là các sản phẩm có giá trị, đòi hỏi chất lượng, yêu cầu cao. Nhà máy đã đầu tư công nghệ nâng hạ tàu bằng hệ thống sàn nâng Rollroyce của Mỹ, có sức nâng 3.000 tấn; hệ thống cầu cảng dài 270m tiếp nhận tàu có tải trọng đến 10.000 tấn; công nghệ dịch chuyển tàu bằng hệ thống xe và đường triền đồng bộ từ xưởng đóng tàu ra sàn nâng; công nghệ đấu lắp vỏ tàu và gia công tổng đoạn trong nhà xưởng; triển khai phóng dạng, thiết kế thi công đóng tàu bằng phần mềm Shipconstructor; gia công chi tiết cơ khí có độ chính xác cao bằng máy phay vạn năng CNC; công nghệ làm sạch, sơn vỏ, trang trí nội thất liên hoàn, tiên tiến… Với cơ sở vật chất và trang - thiết bị công nghệ hiện có, Nhà máy đủ năng lực đóng mới các tàu quân sự có lượng giãn nước tới 2.500 tấn, tàu vận tải có trọng tải 5.000DWT, các loại tàu, xuồng tuần tra cao tốc với tốc độ tới 40 hải lý/giờ.

Có thể khẳng định, những năm qua, Nhà máy Z189 luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, được cấp trên đánh giá là một trong những đơn vị điển hình trong đổi mới phương thức quản lý; đào tạo nhân lực, thu hút lao động; ứng dụng khoa học - công nghệ, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật; đầu tư trang - thiết bị, phương tiện máy móc hiện đại nâng cao chất lượng đóng mới, sửa chữa tàu. Cùng với nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh, các mặt hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị cũng được Nhà máy duy trì nền nếp, hiệu quả; nội bộ luôn đoàn kết, thống nhất, đơn vị đảm bảo an toàn tuyệt đối. Với những kết quả đạt được, năm 2008, Nhà máy Z189 vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới; cùng nhiều Huân chương, Cờ thi đua của Chính phủ, Bộ Quốc phòng, Tổng cục CNQP, v.v.

Những năm tới, trước yêu cầu, nhiệm vụ phát triển ngành CNQP tự lực, tự cường, hiện đại, lưỡng dụng, trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia theo các nghị quyết của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26/1/2022 của Bộ Chính trị về "Đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo", Nhà máy Z189 quyết tâm giữ vững định hướng phát triển công nghiệp đóng tàu gắn liền với phát triển khoa học - công nghệ; chủ động tiếp cận công nghệ mới, hiện đại theo hướng "đi tắt đón đầu", đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ sản xuất quốc phòng kết hợp với phát triển kinh tế trong tình hình mới. Tận dụng những thành tựu của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Nhà máy phấn đấu đóng mới các gam tàu hiện đại, chuyên dụng, đòi hỏi trình độ công nghệ cao, tàu có trang bị vũ khí mới; đồng thời, chủ động tham gia phát triển hệ thống giao thông đường thủy nội địa, cảng biển và các tuyến hàng hải vươn tới các vùng biển, đảo xa (hướng tới các tàu đưa đón du khách đến các vùng biển, đảo quốc tế). Cùng với đó, Nhà máy sẽ không ngừng đẩy mạnh xuất khẩu và hợp tác quốc tế, hợp tác và chuyển giao công nghệ đóng tàu 2 chiều (chuyển giao những công nghệ thế mạnh và nhận chuyển giao các công nghệ còn chưa hoàn thiện); thực hiện tốt các nhiệm vụ Bộ Quốc phòng giao (tham gia sản xuất xe chiến đấu bộ binh và các trang - thiết bị quân sự); tiếp tục đẩy mạnh sản xuất các sản phẩm công nghiệp phụ trợ, tham gia vào chuỗi các sản phẩm công nghệ cao của Viettel; phát triển công nghiệp gắn với dịch vụ logistics...

Một trong những mục tiêu quan trọng, xuyên suốt, lâu dài của Nhà máy Z189 là từng bước phấn đấu trở thành trung tâm đóng tàu quân sự hiện đại của Quân đội và quốc gia; giữ vững uy tín, phát triển thương hiệu trên thị trường đóng tàu trong nước và quốc tế; đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội chính quy, tinh nhuệ, hiện đại vào năm 2030, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc và tham gia phát triển kinh tế đất nước.

Đại tá NGUYỄN VĂN ĐIỀU

Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Công ty TNHH Một thành viên 189