CNQP&KT- Phóng viên Tạp chí CNQP&Kinh tế cùng Thiếu tướng, PGS, TS. Ngô Văn Giao, Cục trưởng Cục Khoa học quân sự (Bộ Quốc phòng), đề cập tới những nội dung chủ yếu của công tác khoa học, công nghệ và môi trường trong Quân đội.

 

Thiếu tướng, PGS, TS. Ngô Văn Giao.

ĐÓNG GÓP THIẾT THỰC, HIỆU QUẢ

Phóng viên (PV): Thưa đồng chí Thiếu tướng, nói một cách vắn tắt thì công tác khoa học quân sự đã có đóng góp như thế nào đối với Quân đội ta trong thời gian qua?

Thiếu tướng Ngô Văn Giao: Công tác khoa học quân sự, cụ thể hơn là công tác khoa học, công nghệ và môi trường (KHCN-MT) trong Quân đội là một bộ phận không thể tách rời của nền KHCN-MT quốc gia. Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương, Thủ trưởng Bộ Quốc phòng và được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, nhất là Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài nguyên và Môi trường, công tác KHCN-MT đã có nhiều đóng góp thiết thực, hiệu quả phục vụ nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) của Quân đội.

Trong lĩnh vực khoa học nghệ thuật quân sự, kết quả nghiên cứu đã cung cấp những luận cứ khoa học cho Đảng, Nhà nước các vấn đề về dự báo tình huống chiến lược; tăng cường củng cố quốc phòng, an ninh và bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới. Cung cấp cơ sở lý luận khoa học góp phần xây dựng và triển khai chiến lược quốc phòng Việt Nam, chiến lược quân sự Việt Nam; nghiên cứu các vấn đề về xây dựng tổ chức lực lượng, phương châm chiến lược, hình thức chiến tranh, hình thức tác chiến, nguyên tắc chỉ đạo tác chiến, phát triển nghệ thuật tác chiến chiến lược, chiến dịch, chiến thuật...

PV: Đồng chí có thể nói rõ hơn về hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật, công nghệ quân sự, trong đó có sản phẩm vũ khí, trang bị kỹ thuật do các nhà máy quốc phòng sản xuất?

Thiếu tướng Ngô Văn Giao: Có thể nói, đối với hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật, công nghệ và y - dược quân sự, thời gian qua, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã tập trung xây dựng và triển khai nhiều chương trình, đề án KHCN trọng điểm cấp quốc gia, như: Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia, chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao và nhiều đề tài độc lập cấp Nhà nước. Đồng thời, tích cực xây dựng và triển khai nhiều chương trình, đề án, nhiệm vụ KHCN cấp Bộ Quốc phòng, cấp bộ, ngành, địa phương. Nhờ đó, các viện nghiên cứu, các nhà máy quốc phòng đã từng bước làm chủ trong thiết kế, chế tạo nhiều tổ hợp vũ khí, trang bị kỹ thuật công nghệ cao, năng lực nghiên cứu trên một số lĩnh vực đã có bước tiến lớn, điển hình như: Công nghệ điện tử vi mạch, quang điện tử, tự động điều khiển, vật liệu, cơ khí chính xác, công nghệ thông tin... Nhiều sản phẩm nghiên cứu đã đưa vào phục vụ huấn luyện, SSCĐ, bảo đảm sức khỏe bộ đội.

PV: Một trong những vấn đề “nóng” hiện nay mà người dân đang rất quan tâm là môi trường. Vậy, đối với mặt công tác này, các đơn vị Quân đội đã thực hiện những nhiệm vụ gì, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Ngô Văn Giao: Những năm qua, các đơn vị Quân đội đã chủ động nghiên cứu, làm nòng cốt trong xử lý, ứng phó, khắc phục sự cố môi trường. Tổ chức xử lý chất độc hóa học/dioxin ở các khu vực sân bay Đà Nẵng, Biên Hòa và Phù Cát; thúc đẩy các hoạt động giải quyết chính sách cho nạn nhân chất độc da cam/dioxin; các hoạt động khắc phục hậu quả bom, mìn, vật nổ sau chiến tranh, thông qua những dự án hợp tác với các tổ chức quốc tế và nhiều bộ, ngành, địa phương. Với sự cố gắng, nỗ lực rất lớn của các đơn vị, nhiều vùng “đất chết” đã được hồi sinh, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương.

PV: Nhiều người vẫn nghĩ, công tác khoa học quân sự chỉ tập trung trong lĩnh vực KHCN-MT, không liên quan đến khoa học xã hội và nhân văn quân sự. Đồng chí nghĩ sao về vấn đề này?

Thiếu tướng Ngô Văn Giao: Đúng là không ít người vẫn nghĩ công tác khoa học quân sự chủ yếu tập trung vào lĩnh vực khoa học tự nhiên, tức là liên quan đến “cơ - lý - hóa”. Thực ra, công tác khoa học quân sự bao gồm cả lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn quân sự. Cụ thể, đối với công tác này, trong những năm qua, toàn quân triển khai các nội dung nghiên cứu nhằm phát huy, động viên sức mạnh tổng hợp của toàn dân, cả hệ thống chính trị trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; các giải pháp góp phần tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội. Chủ động đẩy mạnh đấu tranh trên mặt trận lý luận, tư tưởng, làm thất bại mọi âm mưu “phi chính trị hóa” Quân đội và hoạt động “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch...

 

GẮN CHẶT NGHIÊN CỨU VỚI SẢN XUẤT

PV: Đồng chí đánh giá như thế nào về đội ngũ cán bộ KHCN trong Quân đội hiện nay?

Thiếu tướng Ngô Văn Giao: Tôi có thể khẳng định rằng, qua việc triển khai các nhiệm vụ KHCN-MT, hằng năm, toàn quân đã huy động hàng nghìn lượt nhà khoa học tham gia nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, tạo điều kiện nâng cao mặt bằng trình độ KHCN quân sự, xây dựng đội ngũ cán bộ KHCN có trình độ cao trên các lĩnh vực. Hiện nay, đội ngũ cán bộ KHCN Quân đội đã có bước phát triển cả về số lượng và chất lượng; số cán bộ có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ, học hàm phó giáo sư, giáo sư không ngừng tăng. Trong Quân đội đã hình thành một số cơ sở nghiên cứu sâu chuyên ngành và đa ngành, một số tập thể nghiên cứu sâu, nhóm nghiên cứu trẻ trên một số lĩnh vực. Đây là tiền đề quan trọng để chủ động và sẵn sàng tiếp cận thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Cách mạng công nghiệp 4.0).

PV: Thưa đồng chí, trước những cơ hội và thách thức của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, trong những năm tới, công tác KHCN-MT của Quân đội cần tập trung vào những nội dung gì?

Thiếu tướng Ngô Văn Giao: Để khẳng định vị trí, vai trò của KHCN-MT đối với sự lớn mạnh của Quân đội và sự phát triển bền vững của quốc gia trong kỷ nguyên của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, thời gian tới, công tác KHCN-MT trong Quân đội tiếp tục được triển khai đồng bộ, hiệu quả.

Trước hết là tổ chức nghiên cứu bổ sung, phát triển hệ thống lý luận về nghệ thuật quân sự Việt Nam, cung cấp những luận cứ khoa học cho việc hoạch định chủ trương, chính sách về quân sự, quốc phòng. Tập trung mọi nỗ lực nghiên cứu, tạo ra các sản phẩm KHCN có tính đột phá; một số sản phẩm mang tầm cỡ quốc gia. Gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu và ứng dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất quốc phòng. Chủ động đổi mới cơ bản, toàn diện, đồng bộ cơ chế quản lý và cơ chế hoạt động KHCN-MT trong Quân đội, phù hợp với cơ chế, chính sách KHCN quốc gia.

PV: Vậy đâu là giải pháp thực hiện, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Ngô Văn Giao: Tôi nghĩ rằng, để đạt được những mục tiêu trên, các cấp bộ Đảng, người chỉ huy cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện, gắn kết chặt chẽ việc thực hiện nhiệm vụ KHCN-MT với nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Thực hiện đổi mới đồng bộ cơ chế quản lý, cơ chế tài chính, tổ chức hoạt động KHCN-MT; tăng cường đầu tư nguồn lực cho hoạt động KHCN-MT, đưa Quỹ phát triển KHCN của Bộ Quốc phòng vào hoạt động; phát huy mô hình các doanh nghiệp quân đội tham gia nghiên cứu KHCN, sản xuất vũ khí, trang bị kỹ thuật (VKTBKT). Trong xây dựng và triển khai nhiệm vụ KHCN bảo đảm theo hướng phục vụ thiết thực nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. Nhiệm vụ KHCN phải xuất phát từ nhu cầu đặt hàng của đơn vị; đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, đẩy mạnh tiếp cận thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Chú trọng ứng dụng kết quả nghiên cứu, nâng cao tỷ lệ sản phẩm nghiên cứu đưa vào trang bị trong Quân đội.

 

SỚM CÓ CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TRONG CÁC TỔ CHỨC KHCN

PV: Để công tác KHCN-MT của Quân đội phát triển, đồng chí có đề xuất gì với Đảng, Nhà nước?

Thiếu tướng Ngô Văn Giao: Để công tác KHCN-MT của Quân đội phát triển, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, theo tôi, Đảng, Nhà nước, Chính phủ cần tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, ưu tiên đầu tư cơ sở vật chất, ngân sách cho hoạt động KHCN-MT. Việc đầu tư nhằm nâng cao năng lực nghiên cứu của các tổ chức KHCN trong Quân đội, nhất là đối với VKTBKT công nghệ cao. Tạo điều kiện cho các cơ quan, đơn vị của Bộ Quốc phòng tham gia các chương trình, đề án tiếp cận các lĩnh vực công nghệ trọng điểm của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Tiếp tục quan tâm tạo điều kiện thuận lợi bằng các cơ chế, chính sách đặc thù trong việc đào tạo, xây dựng và đãi ngộ đội ngũ cán bộ KHCN; đồng thời sớm có chính sách hỗ trợ các tổ chức KHCN trong Quân đội có khả năng nghiên cứu, sản xuất các sản phẩm lưỡng dụng; chuyển đổi mô hình hoạt động theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm.

 

Hoạt động nghiên cứu khoa học tại Viện Thuốc phóng - Thuốc nổ (Tổng cục CNQP).      Ảnh: THÁI ANH

PV: Nhân đề cập đến cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, đồng chí từng là Viện trưởng Viện Thuốc phóng - Thuốc nổ (Tổng cục Công nghiệp quốc phòng), trực tiếp chỉ đạo, tạo tiền đề quan trọng để Viện thực hiện thành công mô hình tự chủ một phần tài chính theo Nghị định 115 của Chính phủ, xin đồng chí chia sẻ một vài kinh nghiệm về vấn đề này?

Thiếu tướng Ngô Văn Giao: Cách đây gần 6 năm, Bộ Quốc phòng ban hành Quyết định số 823 về việc thí điểm thực hiện cơ chế tự chủ một phần tài chính theo Nghị định 115 của Chính phủ đối với Viện Thuốc phóng - Thuốc nổ. Đây là tổ chức KHCN đầu tiên và duy nhất trong Quân đội thí điểm thực hiện cơ chế này. Sau thời gian triển khai, hiện nay, Viện đã tự chủ việc trả lương cho 2/3 số cán bộ, công nhân viên, người lao động, mở ra một hướng phát triển mới.

Theo tôi, để triển khai nhân rộng mô hình này, các viện nghiên cứu phải có định hướng KHCN theo chức năng nhiệm vụ, xác định rõ lợi thế so sánh với các đơn vị khác. Nhà nước, Bộ Quốc phòng cũng cần có cơ chế đặt hàng, cơ chế giao nhiệm vụ, cơ chế về tài chính, ngân sách, khoán chi cho phù hợp; nhất là phải linh hoạt trong giao nhiệm vụ, đề tài KHCN hằng năm và tập trung nguồn lực ban đầu để cho các viện có đủ điều kiện hoạt động. Cùng với đó, phải có các văn bản hướng dẫn, cụ thể hóa Nghị định của Chính phủ để tăng cường tính tự chủ cho các đơn vị. Đặc biệt, phải gắn nghiên cứu với sản xuất; có cơ chế phù hợp, rõ ràng về quyền sở hữu trí tuệ; tiếp tục đào tạo, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, đủ khả năng thực hiện các chương trình, đề tài, dự án lớn. Có như thế mới kịp thời giải quyết được các vướng mắc trong quá trình chuyển đổi, từng bước tự chủ về tài chính.

PV: Là người được Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng giao giữ cương vị Cục trưởng Cục Khoa học quân sự chưa lâu, đồng chí có chia sẻ gì với đội ngũ những người làm công tác khoa học quân sự trong toàn quân?

Thiếu tướng Ngô Văn Giao: Với chức trách, nhiệm vụ được giao, bản thân tôi xác định phải không ngừng nỗ lực, cố gắng đóng góp cho sự phát triển của công tác khoa học quân sự trong Quân đội. Tất nhiên, “một cây làm chẳng nên non”, đồng hành và sát cánh cùng tôi là đội ngũ những người làm công tác khoa học quân sự trong toàn quân. Tôi xin chia sẻ một điều, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã, đang và sẽ luôn chủ động, nỗ lực khắc phục khó khăn, triển khai thực hiện hiệu quả công tác khoa học quân sự, góp phần xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại và có những lực lượng tiến thẳng lên hiện đại, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó.

 PV: Xin cảm ơn đồng chí!

HƯƠNG LÊ (thực hiện)