CNQP&KT - Những năm qua, Quân chủng Phòng không-Không quân được Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng quan tâm đầu tư xây dựng tiến thẳng lên hiện đại; được trang bị nhiều loại vũ khí, trang bị kỹ thuật (VKTBKT) tiên tiến, trong đó có những loại do ngành Công nghiệp quốc phòng (CNQP) Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông Quân đội (Viettel) nghiên cứu, phát triển.

Trong “Gặp gỡ - Đối thoại” kỳ này, Thiếu tướng Nguyễn Hữu Chí, Phó tư lệnh Quân chủng Phòng không-Không quân sẽ cùng chúng tôi trao đổi xoay quanh vấn đề này.

CHỦ ĐỘNG PHỐI HỢP NGHIÊN CỨU, CẢI TIẾN, SẢN XUẤT VŨ KHÍ, TRANG BỊ KỸ THUẬT

Phóng viên (PV): Thưa đồng chí Phó Tư lệnh, thời gian qua, nhờ sự nỗ lực của ngành CNQP Việt Nam, Quân chủng Phòng không-Không quân đã được trang bị một số loại VKTBKT hiện đại. Đồng chí có thể chia sẻ về nội dung này?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Chí: Tôi có thể nói vắn tắt như sau: Những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo và quan tâm, tạo điều kiện của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Quân chủng Phòng không-Không quân đã tích cực phối hợp với các đơn vị CNQP triển khai nhiều dự án nghiên cứu, qua đó sản xuất được các loại VKTBKT mới, hiện đại, nổi bật như: Radar cảnh giới tầm trung RV-01, RV-02; các loại máy bay không người lái; hệ thống radar cảnh giới VRS-2DM. Cùng với đó, đã cải tiến, nâng cấp các loại tên lửa; cải tiến theo hướng đánh đêm tự động và bán tự động cho pháo phòng không; đặc biệt đã nghiên cứu xây dựng, triển khai hệ thống tự động hóa cảnh giới và bảo vệ vùng trời quốc gia (hệ thống VQ)...

PV: Đồng chí vừa gắn cụm từ “đặc biệt” cho hệ thống VQ. Vậy, sự đặc biệt đó được thể hiện như thế nào?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Chí: Trước hết, cần phải nói đến đặc điểm của công tác quản lý, bảo vệ vùng trời nước ta. Kể từ khi Việt Nam hội nhập quốc tế đến nay, ngành hàng không liên tục phát triển, khiến mật độ các chuyến bay trên vùng trời nước ta ngày càng tăng, hiện có hơn 4.000 chuyến bay/ngày. Ngoài ra, còn có hoạt động bay không có trong kế hoạch, dự báo bay của không quân các nước, nhất là trên khu vực Biển Đông và vùng trời tiếp giáp. Do vậy, nếu thực hiện theo cách truyền thống sẽ dẫn đến thông tin tình báo trên không bị chậm đáng kể, không còn nhiều ý nghĩa cho việc quản lý, điều hành bay; đặc biệt khi có máy bay lạ đột nhập vào vùng trời nước ta sẽ làm lỡ thời cơ hạ lệnh cho các lực lượng chuyển cấp làm nhiệm vụ tác chiến.

Trước thực tế đó, năm 1998, Chính phủ quyết định thành lập Ban chỉ đạo xây dựng hệ thống VQ. Trên cơ sở đó, Bộ Quốc phòng giao Quân chủng Phòng không-Không quân phối hợp với Viettel xây dựng, phát triển hệ thống này, với hai giai đoạn chính: Giai đoạn 1 nghiên cứu xây dựng, triển khai một hệ thống tự động hóa, thực hiện chức năng cảnh giới vùng trời quốc gia; giai đoạn 2 nghiên cứu xây dựng, phát triển hệ thống tự động hóa chỉ huy, điều hành tác chiến Phòng không-Không quân hiện đại, để thực hiện chức năng bảo vệ vùng trời quốc gia.

“Vũ khí, trang bị kỹ thuật do CNQP Việt Nam nghiên cứu, phát triển và trang bị cho Quân chủng Phòng không-Không quân có rất nhiều ưu điểm, trong đó có những ưu điểm vượt trội…”

(Thiếu tướng Nguyễn Hữu Chí, Phó Tư lệnh Quân chủng Phòng không-Không quân)

PV: Đến nay, kết quả đạt được của hệ thống VQ như thế nào, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Chí: Sau một thời gian quyết tâm, kiên trì thực hiện, giai đoạn 1 đã hoàn thành. Nhờ đó, Quân chủng Phòng không-Không quân được trang bị một hệ thống tự động hóa tương đối đầy đủ, hiện đại trong lĩnh vực cảnh giới và quản lý vùng trời quốc gia; đánh dấu bước chuyển đổi mới, căn bản, mang tính đột phá về phương thức thu thập, xử lý, thông báo, báo động tình hình trên không cho tác chiến Phòng không, Không quân. Thông tin về tình hình trên không được quản lý, thông báo đầy đủ, kịp thời, chính xác, tin cậy và gần như tức thời; quản lý đồng thời số lượng mục tiêu lớn, mật độ cao... Đối với giai đoạn 2, đã nghiên cứu xây dựng, phát triển hệ thống tự động hóa chỉ huy, điều hành tác chiến Phòng không, Không quân cơ bản, để triển khai các sở chỉ huy tự động hóa cố định và tiếp đó là tự động hóa cơ động theo tổ chức chiến đấu và VKTBKT. Hiện, quá trình nghiên cứu, phát triển hệ thống này đang được thực hiện đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng tốt.

PV: Xin đồng chí nói rõ hơn về tác dụng của hệ thống VQ đối với nhiệm vụ quản lý, bảo vệ vùng trời quốc gia?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Chí: Có thể khẳng định, việc đưa hệ thống VQ vào trang bị không chỉ đánh dấu bước phát triển mới của CNQP Việt Nam, mà còn tạo bước đột phá quan trọng trong quản lý, bảo vệ vùng trời quốc gia. Với hệ thống này, mọi tham số mục tiêu, tình trạng hoạt động của các trạm radar, thậm chí từng đài radar đơn lẻ đều được tích hợp, gộp lại và hiển thị trên màn hình của sở chỉ huy, giúp Quân chủng Phòng không-Không quân có đầy đủ thông tin để ra mệnh lệnh kịp thời, chính xác, hiệu quả; đồng thời giúp người chỉ huy nắm bức tranh toàn cảnh hệ thống khí tài chiến đấu ở đơn vị; tự động tính toán hiểm họa với các mục tiêu; ghi, lưu, tái hiện bức tranh tình huống trên không; hỗ trợ một phần lệnh tự động hóa tác chiến Phòng không, Không quân... Việc đưa hệ thống VQ vào trang bị trên diện rộng nhằm bảo đảm cho Tổ quốc không bị bất ngờ vì các tình huống trên không, đồng thời nâng cao chất lượng sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) của bộ đội Phòng không-Không quân.

PV: Như vậy, có thể coi đây là minh chứng sống động cho tinh thần “tự lực, tự cường” của CNQP Việt Nam. Vậy tính ổn định và công tác bảo đảm kỹ thuật của hệ thống này ra sao, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Chí: Hệ thống VQ sau khi đưa vào trang bị hiện đang hoạt động ổn định, phát huy tốt các tính năng đã thiết kế, qua đó nâng cao một bước căn bản về chất lượng và khả năng SSCĐ, quản lý vùng trời, quản lý điều hành bay quốc gia của Quân chủng Phòng không-Không quân, nhất là khi hiện nay các hoạt động bay trên vùng trời quản lý gia tăng nhanh chóng cả về số lượng, mật độ bay.

Điều đáng nói nữa là, hệ thống này do CNQP Việt Nam trực tiếp thiết kế, xây dựng, nên rất thuận lợi cho công tác bảo đảm kỹ thuật, duy trì hoạt động, đồng thời thuận tiện trong nghiên cứu triển khai mở rộng, phát triển hệ thống, đáp ứng tốt tình hình thực tế nhiệm vụ SSCĐ, quản lý vùng trời và huấn luyện của Quân chủng Phòng không-Không quân hiện nay cũng như trong tương lai.  

CẦN CÓ NHỮNG BƯỚC TIẾN NHANH, MẠNH HƠN NỮA

PV: Các loại VKTBKT do CNQP nghiên cứu, phát triển và trang bị cho Quân chủng Phòng không-Không quân có những ưu điểm gì, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Chí: Những năm trước đây, VKTBKT chúng ta có được chủ yếu từ viện trợ hoặc mua sắm. Khi tiếp nhận, chúng ta chỉ được bàn giao “phần cứng” và huấn luyện khai thác sử dụng. Vì thế, khi đối tác tiếp tục phát triển “phần mềm”, vũ khí, khí tài đó sẽ được nâng cấp, khiến những thứ chúng ta đang có lập tức trở nên lạc hậu. Do đó, tự chủ về CNQP là yêu cầu tất yếu khách quan, giúp chúng ta đáp ứng nhanh chóng, kịp thời, đầy đủ các loại VKTBKT phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống.  

VKTBKT do CNQP Việt Nam nghiên cứu, phát triển và trang bị cho Quân chủng Phòng không-Không quân có rất nhiều ưu điểm, trong đó có những ưu điểm vượt trội như: Giúp chúng ta hoàn toàn làm chủ về mặt công nghệ để nghiên cứu, thiết kế các sản phẩm phù hợp với nhiệm vụ, hình thức tác chiến, cách đánh, đặc điểm khai thác sử dụng của lực lượng Phòng không, Không quân và điều kiện địa hình, thời tiết, khí hậu Việt Nam; có tính năng tương đương trở lên so với các sản phẩm cùng loại nhập ngoại; bảo đảm bí mật quân sự; thuận lợi trong quá trình bảo dưỡng, sửa chữa, đặc biệt có thể bổ sung, nâng cấp, phát triển; tiết kiệm nguồn kinh phí rất lớn cho Nhà nước và Quân đội.

 “Xây dựng, phát triển ngành CNQP có trình độ khoa học, công nghệ cao. Nghiên cứu, sản xuất được một số chủng loại vũ khí, trang bị, khí tài hiện đại cần thiết cho phòng thủ, bảo vệ đất nước, nhất là các loại vũ khí chiến lược”.

(Nguồn: Văn kiện Đại hội XIII của Đảng)   

PV: Đồng chí có thể chia sẻ những nhận định từ quá trình phối hợp nghiên cứu, phát triển VKTBKT giữa Quân chủng Phòng không-Không quân với các đơn vị CNQP?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Chí: Trước hết cần khẳng định, việc phát triển CNQP của chúng ta đang đi đúng hướng. Chúng ta đã lựa chọn đúng và tập trung được nguồn lực cho đơn vị đầu tàu tham gia nghiên cứu, phát triển các loại VKTBKT. Do được đảm nhiệm chu trình khép kín, từ nghiên cứu, sản xuất, bán hàng đến chăm sóc khách hàng và tiếp tục nghiên cứu để phát triển, nâng cấp sản phẩm đạt trình độ cao hơn nên động lực và khả năng sáng tạo luôn được thúc đẩy, giúp tạo ra những thành quả lớn hơn. Nó hoàn toàn khác với câu chuyện giao nhiệm vụ nghiên cứu, dẫn đến thực trạng có làm, có kết quả, song không thể ứng dụng, hoặc có ứng dụng vào thực tiễn nhưng đem lại hiệu quả không cao.

Từ quá trình làm việc với đơn vị nghiên cứu, phát triển CNQP, tôi càng có điều kiện để khẳng định, người Việt Nam rất trí tuệ, giàu tính sáng tạo và tiềm năng của chúng ta còn rất lớn. Chỉ cần có tâm huyết, có cơ chế phối hợp và điều hành khoa học, hợp lý, đồng thời được hỗ trợ các điều kiện cần thiết khác, chắc chắn chúng ta sẽ làm được nhiều điều lớn lao hơn, có ý nghĩa hơn nữa trong lĩnh vực CNQP.

Trong quá trình hợp tác, căn cứ vào nhiệm vụ, tình hình và nhu cầu thực tế công tác huấn luyện, SSCĐ, Quân chủng Phòng không-Không quân đã đặt ra “bài toán” với đơn vị nghiên cứu, phát triển; tiến hành phản biện cách giải “bài toán” của đối tác, để từ đó tìm ra “đáp số” tối ưu; định kỳ tổ chức làm việc, đối thoại với tinh thần trung thực, thẳng thắn, cầu thị, nhờ đó đã đẩy nhanh tiến độ và bảo đảm chất lượng của từng sản phẩm... Đó là những kinh nghiệm bước đầu mà chúng tôi đúc rút ra.

PV: Theo đồng chí, để bộ đội Phòng không-Không quân hoàn thành tốt nhiệm vụ quản lý, bảo vệ bầu trời Tổ quốc, cần phải có sự hỗ trợ gì từ nền CNQP trong thời gian tới?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Chí: Bảo vệ Tổ quốc luôn là nhiệm vụ cao cả và thiêng liêng nhất, là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên. Trong thời bình, cùng với đấu tranh làm thất bại chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực phản động, thù địch, chúng ta phải luôn chủ động, nêu cao cảnh giác, sẵn sàng đánh bại đòn tấn công hỏa lực của đối phương, mà chống tập kích đường không là một trong những nhiệm vụ quan trọng, đặt lên vai người chiến sĩ Phòng không, Không quân trách nhiệm rất nặng nề. Vì vậy, cùng với mua sắm VKTBKT, CNQP Việt Nam cần có những bước tiến nhanh, mạnh hơn nữa. Trong đó cần tập trung cho việc nghiên cứu, phát triển hệ thống phòng không tầm thấp, bởi đây đã, đang và sẽ tiếp tục là lực lượng nòng cốt, chủ lực trong xây dựng thế trận phòng không nhân dân. Ngoài ra, cần chú trọng đúng mức cho nghiên cứu, sản xuất các loại radar hiện đại hơn nữa... Qua đó, giúp bộ đội Phòng không-Không quân thực hiện tốt vai trò là lực lượng nòng cốt trên mặt trận đối không, quản lý và bảo vệ vững chắc vùng trời quốc gia trong mọi tình huống.

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí.      

HOÀNG HÀ (thực hiện)