CNQP&KT - Khu lưu niệm Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa được xây dựng tại ấp Mỹ Phú 1, xã Tường Lộc, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long. Đây là công trình lịch sử, văn hóa có ý nghĩa nhân văn sâu sắc và là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa là một trong những vị tướng đầu tiên của Quân đội ta. Ông là nhà trí thức yêu nước, nhà khoa học lớn, có uy tín cao, đã cống hiến trọn cuộc đời cho nền khoa học Việt Nam, đặc biệt là khoa học quân sự; có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp xây dựng ngành Quân giới - Công nghiệp quốc phòng.

Tên tuổi Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa gắn liền với những chiến công hiển hách của dân tộc ta trong hai cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc. Với những kiến thức, kinh nghiệm được tích lũy trong những năm tháng học tập và làm việc tại Pháp, khi trở về nước phục vụ kháng chiến theo lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông đã cùng cán bộ, công nhân ngành Quân giới hiện thực hóa ước mơ, hoài bão, giúp đất nước sở hữu nhiều loại vũ khí hiện đại, tiếp thêm sức mạnh cho bộ đội, góp phần tạo nên thắng lợi lịch sử trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Những sáng chế tiêu biểu của ông phải kể đến là súng và đạn Bazooka, SKZ, súng cối, đạn bay, đạn chống tăng AT, xe phóng từ trường... Ngoài ra, ông còn nghiên cứu cách phá bom bi, chống "cây nhiệt đới" (một loại vũ khí trinh sát điện tử mà Mỹ sử dụng trên chiến trường Việt Nam), tìm ra giải pháp chống nhiễu để đánh máy bay B.52, v.v.   

Được khởi công xây dựng ngày 24/11/2013 và khánh thành vào ngày 18/5/2015, Khu lưu niệm Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa trực thuộc Bảo tàng Vĩnh Long (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Long) có tổng diện tích hơn 16.000m2. Công trình gồm các hạng mục chính, như: nhà lễ tân, nhà tưởng niệm, nhà trưng bày, hội trường, thư viện và một số hạng mục phụ trợ gồm: quảng trường, chòi nghỉ, hệ thống cây xanh, cây cảnh quý, thảm cỏ… được bố trí phù hợp không gian di tích. Nơi đây lưu giữ hơn 868 tài liệu, hiện vật về cuộc đời Giáo sư Trần Đại Nghĩa. Đặc biệt, tại Khu lưu niệm còn có Trung tâm Tích hợp dữ liệu khoa học và công nghệ do Bộ Khoa học và Công nghệ đầu tư. Trung tâm tích hợp các thư viện điện tử công nghệ hiện đại. Nhờ vậy, khách đến tham quan có thể tìm hiểu những thông tin về thân thế, cuộc đời, sự nghiệp của Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa cũng như về khoa học - công nghệ phát triển nông thôn mới, khoa học - công nghệ Việt Nam và thế giới một cách dễ dàng. Đặc biệt, Trung tâm có phòng đọc sách và hệ thống máy vi tính kết nối internet phục vụ miễn phí nhu cầu học tập, nghiên cứu cho mọi đối tượng. Tham quan Khu lưu niệm, du khách sẽ được tìm hiểu, chiêm ngưỡng những vật dụng, sách báo, tài liệu nghiên cứu vũ khí của Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa cũng như các loại súng ống, đạn dược do ông và các đồng sự nghiên cứu chế tạo.

Ngoài việc mở cửa phục vụ khách tham quan thường xuyên, Khu lưu niệm còn là địa điểm để các đơn vị tổ chức hoạt động vui chơi, sinh hoạt, cắm trại, thể dục, thể thao, hội nghị và nhiều sự kiện khác. Hằng năm, tại Khu lưu niệm, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Vĩnh Long tổ chức lễ viếng dịp Tết Nguyên đán, Lễ kỷ niệm ngày sinh (13/9) và ngày mất (mùng 7/7 âm lịch) của Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa. Đây là những hoạt động mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện truyền thống quý báu “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc và đặc biệt là góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ về tinh thần vượt khó học giỏi, sáng tạo, giàu nghị lực, hết lòng hết sức phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc của Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa.

Đến nay, Khu lưu niệm đã tiếp đón gần 392.000 lượt khách trong và ngoài nước tham quan, tổ chức các hoạt động, sinh hoạt. Trung bình hằng năm, Khu lưu niệm đón khoảng 48.000 lượt khách, trở thành một trong những điểm đến của tỉnh Vĩnh Long.

 (Nguồn: Ban Quản lý Khu lưu niệm Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa)

Theo chị Nguyễn Thị Tuyết Lam, Phó Trưởng ban Khu lưu niệm Giáo sư Viện sĩ Trần Đại Nghĩa: Từ khi khánh thành đến nay, Khu lưu niệm đã tiếp đón gần 392.000 lượt khách trong và ngoài nước tham quan, tổ chức các hoạt động, sinh hoạt. Trung bình hằng năm, Khu lưu niệm đón khoảng 48.000 lượt khách, trở thành một trong những điểm đến của tỉnh Vĩnh Long và được Hiệp hội Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long công nhận là điểm du lịch tiêu biểu của vùng (năm 2017 và được tái công nhận lại vào năm 2022).

Vẫn theo chị Lam, trong thời gian tới, Khu lưu niệm tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phục vụ khách tham quan thường xuyên và vào các dịp lễ, tết trong năm, đặc biệt là chuẩn bị phục vụ Lễ kỷ niệm 110 năm ngày sinh của Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa (13/9/1913-13/9/2023). Đồng thời, mở rộng diện tích và trưng bày lại nhà trưng bày theo hướng hiện đại; sửa chữa các hạng mục khác nhằm nâng cao chất lượng cơ sở vật chất phục vụ khách tham quan. Bên cạnh đó, Khu lưu niệm tập trung nâng cao kỹ năng và trình độ chuyên môn, đặc biệt là trình độ ngoại ngữ cho đội ngũ thuyết minh viên; tăng cường công tác xã hội hóa để tổ chức thêm nhiều hoạt động ý nghĩa thu hút khách đến tham quan di tích, xứng đáng là điểm du lịch tiêu biểu của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Bài và ảnh: PHƯƠNG ANH